Ganiu i progonatë

Si  ne  cdo  pune,  edhe  ne  ate  te  aviatoreve,  njerezit  nuk  jane  te  prere  me  nje  sharre.  Disa  behen  shtyse  per  t’ i  shpure  punet  perpara,  teksa  te  tjere  frenojne  e  pengojne  progresin.  Flitet  shume  se  veteranet  jane  “ fond  i  arte”,  apo  “ magazine  vlerash”.  Keto  jane  te  verteta  e  nuk  kane  nevoje  te  vertetohen.  Vete  mosha  qe  mbajne  mbi  supe  eshte  jo  vetem  fat  e  privilegj,   por  nuk  mund  te  thuhet  se  mosha  eshte  gjithcka.  Ajo  eshte  vetem  nje  premise  e  mire.  Vlerat  individuale  te  njerezve  jane  ato  qe  bejne  diferencen.

Vlerat  e  njeriut  jane  motive  te  brendeshme  te  formuara  qe  nga  thithja  e  qumeshtit  te  Nenes. Karakteri   i  njeriut,  me  te  gjitha  tiparet,  shpaloset  cdo  dite,  me  qasjen  ndaj  problemit  dhe  me  punen  vetjakre  te  tij.   Gjithashtu  eshte  i  njohur  dhe  fakti  se  ne   nje  apo  me  teper  pika  kulmore  te  veprimtarise  te  njeriut,  me  qendrimin  e  tij,  ndaj  nje  dukurie  te  rralle,  njeriu   defton  veten.   Nje  cast  i  vetem, ndonjehere   behet  kufi  ndares  per  heroizmin  nga  e  kunderta  e  tij.

Ne  aviacionin  tone,  sot,  kemi  nje  mori  teknike,  specialiste,  pilote  dhe   te  profileve  te  tjere,  te  cilet  mbajne  mbi  shpine  pervoje  me  vlere,  te  qemtuar  pak  nga  pak  e  dite  per  dite,  ne  perpjekjet  e  tyre  per  te  zgjidhur  detyra  te  veshtira,  ne  kondita  te  veshtira  pune  e  jetese.   Sa   sakrifica  u  eshte  dashur  te  perjetojne  e  te  kapercejne  breza  te  tere  aviatoresh,  ne  kushtet  e  mungeses  te  pervojes  per  ta  cuar  lavdine  e  aviacionit,  atje  ku  ai ishte,  para  se  te  shperbehej, mizorisht.  Cdo  njeri,  ne  funksionin  qe  ka  patur  e  ne  punen  qe  ka  kryer  ka  prvojen  e  vet,  e  cila  nuk  ngjan  me  te  tjerat  e  nuk  mund  ti  ngjitet  asnjeriu.  Detyra  e  brezave  pasardhes  eshte  ta  qemtojne,  ta  perzgjedhin,  ta  studiojne  e  ta  shfrytezojne,  duke  e  beret  e  tyren.    

Ne  Regjimentin  e  Aviacionit,  ne  Rinas,   kohe  me  pare,  ka  sherbyer,  si  shume  te  tjere  drejtperdrejt  ne  tekniken  ajrore,  per  rreth  25  vjet  me  radhe,  ne  detyren  e  teknikut  te  aeroplanit  e  me  pas   ne   ate  te  teknikut  te  katershes  te  aeroplaneve  gjuajtes – bombardues,  me  dy  motorre  reactive  te  tipit  RD – 9 B- Mig – 19 S,  Gani  Progonati.  Si  “ blete  punetore”,   me   pune   te   ndershme  e  me   korrektesi,   pa  e  ngritur  zerin  e  ankeses   per  te  kerkuar,  privilegje  e  lehtesira.  Ai,   me  pune  frytdhenese  i  ka  zbardhur  faqen  vetes,  dhe  ka  lene  emer  te  mire.  Sot,  Ganiu  eshte  pensionist  i  nderuar  dhe  e  percjell  kohen,  ne  Laprake,   i  rrethuar  nga  miq  e  shoke  te  shumte,  te  cilet  e duan,  e  nderojne  dhe  e  respektojne,  per  ate  qe  ka  qene  e  per  ate  qe  eshte.

E  cmoj  personalitetin  e  tij  te  paster,  jo  vetem  per  punen  me  perkushtim  e  me  shume  sakrifica  qe  ka  bere,  por  dhe  per  dicka  tjeter,  per  nje  dukuri  tejet   te  vecante.  Me  ka  terhequr  vemendjen  fakti  qe   Ganiu  mban  mbiemrin  Progonati  edhe  pse  eshte  lindur, ne Tepelene  dhe    eshte   rritur  ne  fshatin Luzat  te  rrethit  te  Tepelenes.  Nuk  eshte  se  te  dy  fshatrat  jane  aq  afer  me  njeri – tjetrin  ndonese  dhe  teper  larg  nuk  jane.  Ka  dicka te  vecante  qe  e  ben  te  mundur  kete   dukuri   emocionuese.  Mbiemrin  Progonati,  Ganiu  nuk  e  ka  marre  udhes  te  jetes  por  e  ka trasheguar  nga  rrenja.  Ate  mbiemer  e  mban   i  gjithe  fisi   i  tij  dhe  kjo  eshte  me  domethenie.  Pra  nuk  kemi  te  bejme  me  nje  rastesi  por  me  lidhje  gjaku,  te  cilat,  sic  dihet  jane  te  qendrueshme.  Rrenjet  e  trungut  familjar  te  Ganiut,  jane  te  mbeshtetura  ne  te  njejtin  shkemb,  ne  te  cilin  ka  bazen  treva  e  tij,  perfshi  dhe  Progonatin.  Padyshim  qe  Ganiu  dhe  fisi  i  tij  ka  marre  tiparet  me  vitale  te  njerezve  te  treves  se  origjines  te  larget,  te  cilave  u  ka  shtuar  ato  te  vendasve  luzatare,  mes  te  cileve  u   rrit,  tipare  te  cilat  jane  si  ato  te  paraardhesve  te  tij.  Ne  kete  ceshtje  kemi  te  bejme  me  vazhdimesi  traditash  te  ngritura  ne  pika  kulmore  sic  eshte  heroizmi   i  vajzes  partizane  nga   Luzati   i  Tepelenes –  Nimete  Progonati,  kusherire  e  babait  te  Ganiut.

Pare  ne  rrjedhen   e  historise,  kam  mesuar  se  njerez  te  shquar  e  me  personalitet  te  spikatur  kane   marre  e  mbajne  per  mbiemer,   emrin  e  treves  nga  vijne,  te  cilen  e  kane  shume  per  zemer,   por  nuk  eshte  vetem  ky  qellimi.  Eshte  sinjifikative   te  mbash  mbiemrin  e  treves  apo  te  fshatit  ku  je  lindur  e  ta  ka  enda  per  ta   perfaqesuar  ate  edhe  keshtu.   Ali  Pashe  Tepelena;  Tafil  Buzi;  Rrapo  Hekali;  Celo  Picari;  Babe  Dude  Karbunara;  Frasherllinjte;  Ndre  Mjeda;  Filip  Shiroka;  Hasan   Prishtina;  Celo  Arreza;  Lucie  Miloti; Edip  Ohri;  Fari  Bubesi;   Peco  Polena;  Bardhyl  Taci;  Miro  Terbaci;  Baki  Starja;  Meleq  Gosnishti;  Fuat  Babani; Bashkim  Kozeli;  Jakub  Kalivaci  etj.  etj.  jane  vetem  disa  personalitete,  te  cilet,  vertet  kane  marre  dicka  nga  lavdia  e  vendit  te  cilin  e  kane  preferuar  per  mbiemer,  por   i  kane  shtuar  atij  vlera  te  reja,  nga  lavdia  e  tyre.

Ne  rastin  e  Ganiut,  “ hroit”  te  ktij  rrefimi,  dhe  te  paraardhesve  te  tij,  me  duhet  te  hamendesoj  per  te  konkluduar  me  saktesi:  Perse  kane  preferuar  te  mbajne  mbiemrin  Progonati,  kur  ka  plot  fshatra  te  tjere,  te  lavdishem,  perfshi  dhe  Luzatin?   Nuk  m’u  desh  ta  vrisja  shume  mendjen,  se  me  erdhi  ne  ndihme  vete  Ganiu.  Diten  qe  e  intervistova  per  te  nxjerre  te  dhenat  qe  me  duheshin  per  ta  “gatuar”  kete  shkrim,  me  3  dhjetor  te  vitit  2018,  ne  vendbanimin   tij,  ne  Laprake,  pyetjes  time  Ai  iu  pergjigj: “ … Progonati  eshte  fshat  autokton  shqiptar,  me  tradita  te  lashta  dhe  aktuale  atdhetarie.  Banoret  e  ketij  fshati  malor  shquhen  per  Kulture  qytetare  dhe  per  qendrime  te  matura  e  te  ekuilibruara.  Ata  jane  njerez  dinjitoze,  te  perkushtuar  dhe  tolerante.  Progonatit,  kurre  nuk   i  kane  munguar  trimat,  njerezit  e  beses  dhe  personalitetet  e  spikatur,  ne  cdo   fushe   te   jetes.  Dua  t’u  ngjaj,  sadopak   atyre  njerezve  te  rralle   dhe  ti  shtoj  atij  fshati  te  lavdishem  kontributet  e  mija  modste.   Mikpritja,  bujaria   shpirtit,  humanizmi  dhe  qendrimet  plot  sakrifica,  jane  dukuri  konstante  dhe  emocionuese  te  progonatasve.  Fakti  qe  jane  bartes  dhe  percues  te  traditave  me  te  mira   dhe  se  jane  lindur  e  jane  rritur  ne  ate  ashpersi  klime  malore,  i  bjne  progonatasit  krenare  per  qenjen  e  tyre.  Si  te  mos  e  quaj  per  nder  te  mbaj  per  mbiemer  emrin  e  atij  fshati,  bijat  dhe  bijte  e  te  cilit  e  kane  mbuluar  veten  me  lavdi.  E  kam  per  nder  ta  mbush  gojen  plot  e,  me  krenari,  kur  me  pyesin  nga  je?  Te  pergjigjem,  krenar  se  origjina  ime  eshte  ne  ato  male,  ne  vendin  e  quajtur  Progonat…”.

O r i e n t i m i    b i o g r a f i k .

Gani  Progonati  eshte  lindur  ne qytetin  e  Tepelenes,  me  15  gusht,  te  vitit  1947.  Prinderit  e  tij;  Nene  Hatixhja  dhe  Baba  Dulja  qe  e  sollen  ne  jete,  ishin  nga  fshati  Luzat   i  rrethit  te  Tepelenes.  Origjina  e  larget  e  tyre  ishte  nga  fshati  Progonat   i  te  njejtit  rreth  dhe  fisi   i  tyre  mban  mbiemrin  Progonati.  Femijerine,  Ganiu  e  percolli  ne  fshatin  Luzat,  prane  prinderve  dhe  familjareve  te  tij.  Baba  Dulja,   sipas  tradites,  banonte  ne  te  njejten  strehe  me  vellezerit  dhe  me  femijet  e  tyre.  Keshtu  qe  Ganiu  u  rrit  ne  nje  familje  te  madhe,  mes  femijeve  te  shumte.

Nga  martesa  e  ciftit:  Hatixhe  dhe  Dule  Progonati  erdhen  ne jete femijet:  Gani;  Abaz;  Baftjar;  Xhevat  e  Maksim  dhe  vajzat:  Suzane;  Vojsave;  Luljete  dhe  Mimoze.  Ganiu  ishte  femija   i  pare   i  atij  cifti.  Nje  marredhenie  interesante  dhe  e  rralle  u  formesua   mes  Ganiut  dhe  gjyshes  se  tij,  nga  Babai –  Rabihanes.  Ajo  ishte  nga  fshati  Dukaj,  i  rrethit  te  Tepelenes.  Rabihana  rridhte  nga  nje  familje  fisnike,  e  degjuar.  Shkak  per  lidhjen  e  vecante  te  saj  me  Ganiun  u  be  nje  ngjarje  fatkeqe  ne  familjen  e  Rabihanes.  Ajo  u  be  Nene,  pa  dere  babe.  Ngjau  kjo  mbasi  Rabihanes,  iu  nda  nga  jeta,  vellai   i  vetem;  ne  moshe  te  re,   i   cili  mbante  mrin  Gani .  Me  vone  dera  e  saj  ne  Dukaj  “ u  shua”.  Per  ta  kujtuar  sa  te  ishte  gjalle,  vellane  e  saj  te  ndiere,  Ajo  grua  fisnike  i  vuri  emrin  Gani,  djalit  te  djalit,  ne  Luzat. S a here zinte ne goje emrin e te ndjerit, gjyshe Rabihana psheretinte thelle e “ i cahej zemra”!  Sioc  thote  vete  Ganiu:  “… gjyshe  Rabihana  u  be  engjelli  im  mbrojtes”!  Po  te  guxonte  njeri  ti  bertiste  apo  ti  fliste  me  inat  Ganiut,  mes  tij  dhe  gjyshe  Rabihanes, te ciles Ganiu dhe femijet e tjere te familjes  i  flisnin,  jo  ne  emer,  por –  Boce ( Ne  zhargonin  e  trevave  te  Jugut,  fjala   Boce  eshte  nderim  dhe   perkedheli),  behej  sherr i- sherr.  Ajo,  e  donte  shume  Ganiun  dhe  e  therriste  me  emer.

Nuk  mund  ta  vazhdoj  rrefimin,  pa  thene  dy  fjale  nderimi  per  portretin  e  gjyshe  Rabihanes.  Ajo  iishte  nje  grua  tipike  labe.  Me  shtat  te  larte  e  te  drejte  si  kavak;  e  veshur  me  petka  te  zeza,  te   cilat  nuk   i  hoqi,  nga  shtati,   deri  sa  dha  shpirt.  Ajo  vishej  kesisoj,  edhe  pse   i  biri,  Dulja,  ia  mbushi  vatren  plot  me  femije.  Gjyshja  e  dhimbsur,  ne  kujtim  te  vellait,  “helmimi”  per  te  cilin nuk  kishte  ane  e  udhe,  mbajtja ” zi”  ishte  gjeja  me  e  pakte  qe  mund  te  bente  labushja  trimereshe. Perfytyrimi  i  tij,  kudo  shkonte  e  me  cdo  pune  qe  te  merrej,  asaj  i  fanitej,  si  kur  ishte  zgjuar  dhe  ne  gjume.  Gjyshe  Rabihana   vishte  nje  fustan  te  zi,  te  gjate  deri  ne  kerci  e  me  menge  te  gjata .  Ne  shtat  mbante  nje  seter,  gjithashtu  me  ngjyre  te  zeze  dhe  ne  koke  lidhte  nje  shami,  po  te  tille.  Ne  mes  ngjishte  nje  fute  ( perparese,  me  nje  xhep,  ne  brezin  e  futes  qendronin  te  varur  hapesit  e  sepetes,  te  cilet  ishin  te  shkuar  si  ne  nje  varg,  ne  nje  gjalme  qe  lidhej  fort,   pas  rripit  te  futase.  Njeri  nga  hapesit  e  tufes  qe  varej  ne  mesin  e  saj,  ishte  celesi  i  sepetes  te  saj  te  nuserise,  e  cila  prej  shume  kohesh  qendronte  kapardisur,  ne  fund  te  shtepise.  Hera  – heres,  ne  vecanti  kur  shkonte  mike,  gjyshja  Rabihane  lidhte  nje  shall  per  gushe,   se  shumti   i  thurur  me  fije  leshi  nga  tufa  e  dhenve  te  shtepise  ose  vinte  nje  shami ( lahur)  te  zi,  ne  koke.

Gani  Progonati,  nen  mbrojtjen  e  gjyshe  Rabihanes  dhe   i  rrethuar  nga  dashuria  e  prinderve,  xhaxhallareve  dhe  te  tijeve,  u  rrit,  neper  kembet  e  me  te  rriturve,  capken  e  kanakar.  Si  i  perkedheluri   i  gjyshes,  Ganiut  nuk   i  dilte  dot  njeri  perpara  per  ta  ndaluar  ne  tekat  e  tij  femijerore.  Ai  u  rrit  camarok,   i  zgjuar  natyralisht  dhe   i  shkathet.   Nuk  ishte  “uje  i  ndenjur”  por  i  prape  e  i  papermbajtur.  Femijet  e  tjere,  pas  tij,  u  rriten  me  petkat  e  Ganiut  e  u  perkunden  ne  te  njejtin  djep.

Shtepia  e  familjes  te  Gani  Progonatit,  ne  fshatin  Luzat  te  rrethit  te  Tepelnes,  ishte  nje  shtepi  tipike  fshati  e  asaj  kohe.  Ajo  perfaqesonte   nje  perdhese,  njekateshe,  me  dy  dhoma,  njera  nga  te  cilat  i  perkiste  babait; tjetra  “mblidhte”  femijet  e  shumte  te  familjes.   Ajo  ishte  shtepi  e  thjeshte,  me  cati  te  mbuluar  me  tjegulla  ( qoromidhe),  pa  dysheme  e  pa  tavan.  Sheshi   i  shtepise  ishte  prej  balte,  i  lyer  me  balte  te  bardhe  ( vapem),  i  rrahur  me  bajga  lope.  Muret  ishin  te  ngritur  me  gure  e  me  llac  gelqere.   Ne  cdo  1  meter  lartesi,  vendosej   nje  brez  prej  druri.  Shtepia  e  ndenjjes,  ajo  ku  mblidheshin  femijet  ishte  me  vater  e  me  zjarr,  por  qe  nuk  ngrohej  kurre,  edhe  pse  zjarri  ne  vater  nuk  fikej  kurre  por  digjej  kalafak.

Ne  vater  ndizej  zjarr, me  dru,  mbi  te  cilin  vendosej  saci,  siper  nje  kembje,  per  te  pjekur  buke  ose  sende  te  tjere  ushqimore.  Prushi  qe  krijohej  dhe  hiri   i  vatres,  hiqeshin  me  nje  mashe,  ne  forme  podkoi,  me  bisht  te  gjate  e  te  sheshte  hekuri.  Tymin  qe  dilte  nga  djegja  e  druve  e  thithte  nje  buhari,  ne  te  cilen  nuk  varej  ndonje  cengel.  Ne  dhome,  gjendej   djepja  prej  druri  ne  te  cilen  ishin  perkundur  te  gjithe  femijet.  Ne  mur  varej  nje  sergjen,  ku  vndoseshin  enet  e  kuzhines  dhe  ne   fund  te dhomes   ndodhej  nje  veder,  nje  taler, dhe  nje  dollap  buke.  Dritaret  e  shtepise  ishin  tip  frengjie,  te siguruara  me  hekura   te  cilat  mbylleshin  me  kapake  dhoge  te  trashe.  Ne  fund  ted  homes  ishte  nje  musender,  ku  vendoseshin  jataket  e  miqve  dhe  te  njerezve  te  shtepise.  Nje  sepete,  madheshtore,  kapardisej  ne  fund  te  shtepise,  ne  te  cilen  gjyshe  Rabihana  kishte  vendosur  pajen;   disa  nga  placket e se ciles, Ajo  i  ruante  me  fanatizem,  si  relike.  Ne  sepete,  gjyshja  ruante  te  mblojturat  e  saj,  sidomos   nje  apo  me  teper  kokrra  shege,  ftonj,  nje  grusht  me  arre,   apo  me  bajame,   nje  varg  me  fiq  etj.  Qe  te  mos  afroheshin  demtuesit  brejtes   gjyshja  vendoste  ne  sepete,  nje  dore   me  duhan  apo  disa  gjethe  arre  ose  dafine.  Aty  vendoseshin  dhe  dhuratat  e  gjyshes,  per  te  dashurit  e  saj ( bija,  mbesa,  nuse  etj.)  si :  ndonje  sapun  me  ere,  ndonje  shami  dore  apo  shami  koke,  nje  e  me  teper  pale  corape  burrash  e  grash,  etj.  Hapesin  e  drynit  te  sepetes,  gjyshe  Rabihana  e  ruante  si  gjene  me  te  shtrenjte  te  saj.  Ajo  nuk  e  leshonte  nga  vetja  hapesin   e  sepetes,  ne  asnje  rast  dhe  e  konsideronte  vetem  ne  urdheraten  e  saj.  Ne  cdo  rast  te  mblojturat  ne  sepeten  e  gjyshes,  ne  se  duhet  te  dilnin,  me  qellim  qe  te  dhuroheshin,  patjeter  qe  duhet   te  kalonin   nga  dora  e  saj.  Gjyshe  Rabihana  ishte  autoritare;  te  gjithe  ia  degjonin  fjalen  e  ia  dinin  hallin.

Femijet   e  Nene  Hatixhes  e  te  Baba  Dules,  u  rriten  ne  shpergenjte  dhe  ne  petkat  e  njeri – tjetrit.  Me  te  miturit,  vishnin  petkat  qe  nuk  u  benin  me  ne  trup  me  te  rriturve.  Per  te  ngrene,  ata  mblidheshin   rreth  sufrase  ku  Nena  servirte  gatimin  e  vaktit  ne  nje  tas  te  perbashket.  Per  te  percjelle  stinen  e  ftohte,  deri  sa  te  mberrinin  te   korrat  e  reja,  nikoqiret   mendonin  qe  ne  gusht.  Ato   pergatitnin,  ne  menyre   artizanale  trahana  te  tharte  e  te  embel,  bollgur,  peta  dhe  nenprodukte  bulmeti,  te  cilat  ruheshin  ne  ene  te  pershtatshme  per  konservim.  Femijet,  shtronin  per  te  fjetur  ne  nje  jatak,  ne  shesh  dhe  ngroheshin  me  frymen  e  njeri – tjetrit.  Kesisoj  ata  u  rriten  me  te  njejten  fryme  e  u  lidhen  fort  shpirterisht  me  njeri – tjetrin.

Nene  Hatixhja  ishte  nje  grua  e  thjeshte  Labe,  e  urte  si  ajo  dhe  e  dhimbsur  sa  me  nuk  ka.  Ajo,  sipas tradites  labe,  vishej  me  fustan  te  gjate,  me  seter  e  ne  koke  lidhte  nje  shami,  te  shumten  e  heres  te  zeze. E  ka  nje  shpjegim  ceshtja  e  shamise  te  zeze,  tek  grate  labe.  Kur  ndahej  nga  jeta   nje  njeri   i  fisit  te  tyre,  ato  ishin  te  detyruara  te  respektonin  lidhjen  e  shamise  te  zeze,  si  shenje  zije.  Mirepo,  sapo  i  takonte  ta  hiqte  nga  koka  shamine  e  zeze,  mbajtja  e  te  ciles  lidhej  me  kalimin  e  nje  afati  te  caktuar,  qellonte  qe  te  vdiste  nje  tjeter  njeri  dhe  keshtu,  gruas   i  mbetej  ne  koke   shamija   e   zeze,   tere   jeten.   Ne  traditen  e  fshatit  Luzat  te  rrethit  te  Tepelenes,  ishte  dhe  nje  dukuri  kuptimplote,  te  cilen  nuk  e  ndeshim  ne  te  gjitha  trevat  e  vendit.  Nje  grua  e  rregullt,  ne  asnje  rast  nuk  duhet  te  kishte  ne  trup  fustan  te  grisur ( me  andra)  apo  nuk  duhet  te  capitej  kembezbathur.  Nuk  po  e  shtjelloj  me  tej  kete  dukuri  e  cila mendoj  se   nuk  ishte  e pakuptimte.

Babai   i  Ganiut,  xha   Dulja,  vertet   ishte   i  pashkolluar,  por  jeta  dhe  tradita  shumevjecare  e  fshatit  dhe  e  fisit  te  tij,  kishin  “ gdhendur  tek  Ai  tipare  burrerore  te  nje  fshatari  tipik  lab.  Veshja  e  tij  e  perditshme  ishte:  nje  pale  pantallona  qillota  prej  shajaku,  me  ngjyre  te  zeze,  me  kopsa  qe  mbertheheshin  tek  pulpa  e  kembes  dhe  nje  xhakete  shajaku,  po  me  ngjyre  te  zeze,  te  hapur  perpara  e  me  kadife  te  zeze,  tek  qafa.  Ne  trup,  Ai  mbante  nje  jelek  te  thurur  me  grep  apo  me  shtiza,  prej  fije  leshi.  Grate  e  shtepise  apo  te  fisit,  e  punonin  jelekun  me  disa  lule  karakteristike, ku  sunduese  ishin  motivet   kombetare.  Nen  kemishe,  xha  Dulja,  si  ne  vere  dhe  ne  dimer  mbante  nje  fanelle  mishi,  prej  leshi.  Ajo   i  thithte  mbajtesit  djersen  dhe  e  ruante  nga  plevitia.  Xha  Dulja,  ne  koke  nuk  mbante  qylah  te  bardhe,  prej  shajaku,  me:  “antene”  ne  krye,  si  bashkemoshataret  e  tij,  por  mbante  kapele  me  strehe.  Ne  stinen  e  veres,  rrobat  prej  shajaku,  xha  Dulja   i zevendesonte  me  veshje  prej  pambuku.  Ai  mbante  mustaqe  te  vogla,  te  prera  “spic”,  te  cilat  hijeshonin  ate  fytyre   me  tipare  serioze  burrerore.  Xha  Dulja  pinte  duhan  me  cibuk.  Duhanin  e  pinte  te  forte  dhe  e  kultivonte  vete,   ne  yrtrat  rreth  shtepise.  Kishte  nje  karakteristike  dalluese  babai   I  Ganiut:  Ai  e  mbante  ne  goje  cibukun,  edhe  kur  nuk  e  kishte  te  ndezur.

Perpara  shtepise  te  xha  Dules  ishte  nje  avlli,  e  madhe,  e  rrethuar  me  mur  guri  dhe  prane  saj   nje  arishte  ku  te  paret  e  fisit  kishin  mbjelle  peme  te  nderyshme,  si:   fiq;  rrush;  shege;  ftonj;  kumbulla;  etj.  Pemet   prane  shtepise   ishin  mbjelle  me  qellim  te  dyfishte:   femijet  te  hanin  kur  ato  piqeshin  e  te  mos   i  hidhmin  syte  nga  pemet  e  gjitoneve.  Familjet  prane  Progonateve  ishin:  Shatrafilet;  Bedo  Musaraj;  Tare  Kopaci;  Ali  Xhani  etj.  Me  gjitonet,  familja  Progonati  ishte  ne  paqe  mirekuptohej  dhe  kalonte  shume  mire.  Kohezioni  mes  tyre  ishte  arritur  si  rrjedhoje  e  sjelljes  korrekte  dhe  dashamirese  te  te  dyja  paleve.   Gjitonet  e  mire  shekullore  edhe  ata  qe  nuk  kishin  lidhje  gjaku  me  Progonatet  nuk  e  jepnin  kollaj  por  e  ndihmonin  dhe  e  plotsonin  njeri – tjetrin, si ne  te  mire  dhe  kur  u  zinte  halli  deren.

Arat  e  familjes  Progonati  ishin  ne  Kongjine;  ne  Breg – Lunder;  ne  Vasillaqe  e  gjetke.  Ato  i  punonte  vete  familja,  me  parmende  por  kishte  ne  pronesi  vetem  nje  ka.  Per  ta  bere  pende,  ajo  ishte  e  detyruar  te  kooperonte  me  nje  familje  tjeter  te  seres  te  saj,  e  cila  dispononte,  gjithashtu  nje  ka.  Zakonisht  ciftosja  e  qeve  te  parmendes  behej  me  ata  te  familjeve  Rodaj  dhe  Milaj.  Tokat  e  Progonate  mbilleshin  me  miser,  me  grure,  me  thekerr,  me  koculla  e  me  fasule.  Keto  te  fundit  mbilleshin  si  bime  me  vete  ose  te  shoqeruara  me  miser,  si  bime  kacavjerrese.  Arat  ishin  kryesisht   nen   uje,  vetem  ato   ne  Vasillaqe  ishin  kseriko  ( mbi  uje).  Rreth  shtepise,  ne  bahce  e  ne  yrtra,  xha  Dulja  mbillte  duhan.  Perimet   i  mbillnin  ne  tokat  nen  uje.  Ujitjen  e  bimeve  e  bente  vete  xha  Dulja,  me  metoden  e  ujitjes  me  brazda,  per  te  kursyer  ujin,  vijen  e  te  cilit  e  kishin  te  perbashket  me  familjet  kufitare  dhe  me  fshatin.

Xha  Dulja,  ne  inventarin  e  gjese  te  gjalle  kishte  rreth  80  krere  dhen,  te  cilat  i  shkembeu  me  dhi;  nje  kale,  te  verbuar  nga  njeri  sy,  te  cilit  i  thoshin  qorri;  nje  lope me qumesht dhe njeka parmende.   Dhite  i  ruante  gjyshi  i  Ganiut,  sa  qe  gjalle,  pasataj  i  ruante  vete  xha  Dulja.  Lopen  e  percillnin  me  tufen  e  lopeve,  te  mehalles,  ne  mal,  e  ato  ktheheshin  vete,  ne  shtepi,  ne  mbremje.  Kalin  qorr,  xha  Dulja  e  shkembeu  me  nje  mushke,  e  pastaj  me  nje  gomar.  Sot  pjesetaret  e  familjes  qe  jetojne  ne  fshat  disponojne  makina   te  vogle,  ne  vend  te  kafsheve  te  ngarkeses.

Ushqimi  baze  i  familjes  ishte  buka  e  misrit,  e  gatuar  ne  ponice;  si  nukevale  ose  trazake,  e  shoqeruar  kryesisht  me  fasule,  por  dhe  me  djathe  te  bardhe;  me  gjize  e  me  urrel;  me  turshi;  me  kos  e  me  dhalle.  Kusia  me  fasule,  “ kishte  hedhur  rrenjre”  ne  vater.   Ne  familjen  Progonati,  perdorej  gjeresisht  trahanaja,  por  dhe  bollguri,  te  pergatitura  nga  nikoqiret  e  shtepise.  Miellin  e  bluanin  ne  mullirin  e  fshatit;  kur  drithi  ishte  i  paket,  dhe  kur  gruri  duhej  copetuar  per t pergatitur bollgurin,  shfrytezoheshin  mokrat ,  te  cilat  ishin  ne  pronesi  te  familjes.  Babai  i  Ganiut –  xha  Dulja,  nje  fare  kohe  kishte  punuar  mullis,  ne  Kelcyre.  Ai,  ne  vitet  e  pare  te  pas  Luftes  se  Dyte  Boterore  kishte  qene  komandant  i  pare  i  postes  kufitare  te  THeollogos.

Gani  Progonati,  ne  femijeri  shquhej  si  djale  i  shkathet  e  camarok.  Ai,  ne  cdo  loder  qe  aktivizohej,  kishte  mbeshtetjen,  pa  rezerva  te  gjyshe  Nurihanes,  e   cila  ishte  ne  rolin  e  mbrojtesit  te  tij.  Lodrat  kryesore  ne  te  cilat  aktivizohej  Ganiu  i  parritur  ishin  ato  te  moshatareve  te  tij,  te  asaj  kohe.  Lodrat  me  cingela;  derrakthi;  grackat;  syllambyllazi;  kalaja  dibrance; dokthi;  korroile  etj.  ishin  shume  te  preferuara  prej  tij.  Ganiu,  luante  dhe  lojen  e  futbollit,  me  topa  lecke te  bere  vete,  per  hir  te  shoqerise  por  nuk  shquhej,  si  futbollist,  as  ne  femijeri;  as  me  vone.  Pozicioni  i  tij  i  preferuar  ishte  ai  i  mbrojtesit,  fale  fizikut  te  tij  te  fuqishem  e  trupit  te  lidhur  mire.

Shkollen  fillore,  Gani  Progonati  e  kreu  ne  fshatin  Luzat  te  Tepelenes,  me  shtysen  kryesore  te  babait  te  tij  dhe  te  gjyshes,  “ engjell  mbrojtes”.  Duhet  theksuar  se  Baba  Dulja,  pavaresisht  se  vete  ishte  i  pashkolluar,  kishte  vizion  te  qarte  per  arsimimin  e  femijeve  dhe  ishte  shtytesi  kryesor  i  Ganiut  per  te  vijuar  shkollimin. Rol  te  ndjeshem  pozitiv  kane  luajtur  dhe  xhaxhallaret  e  Ganiut,  te  cilet,  ne  ate  kohe  banonin  ne  te  njejten  cati  me  Babane  e tij.

 Kushtet  e   mesimit,  ne  shkollen  fillore  te  fshatit  Luzat  ishin  ato  qe  karakterizonin  shkollen  e  fshatit  te  atyre  viteve.  Mangesite   ne   libra,  fletore  e  ne  baze  material  –  didaktike  ishin  te  dukshme.  Mesues  te  pare  te  Ganiut  ishin:  Stathi  Kume,  nga  fshati  Peshtan   i  rrethit  te  Tepelenes;  Aleko  Lezo  e  Pirro  Zeno,  nga  Fieri  etj.  Shoke  shkolle,  Ai  kishte:  Hamza  Karafilin;  Dukagjin  Kocin;  Isuf  LLapin;  Ali  Bonin;  Beko  Musaraj;  Nure  Gumen  etj.  Treguesit  cilesore  ne  shkollen  fillore  te  Ganiut  ishin  mbi  nivelin  mesatar  te  klases  kurse  te  qenit  capken   dhe  tiparet   komunitare   te  tij  ishin  te  theksuara.

Mesimet  e  shkolles  shtatevjecare  ( unike  i  kane  thene  ne  ate  kohe),  Ganiu  i  percolli  ne   qytetin  e  Tepelenes;  ne  shkollen  qe  mbante  emrin  e  “ Heroit  te  Popullit”  Abas  Shehu.   Ne  zhargonin  e  perditshem  te  kohes,  ajo  shkolle  njihej  si  shkolla  e  vjeter  e  xha  Muratit.  Ishte  fjala  per  mesuesin me  te  vjeter  e  te  vetem  te  rrethit  te  Tepelenes,  ne  ate  kohe,  xha  Murat  Kociun  e  paharruar; i  cili  ishte  nje  atdhetar  i  flakte.  Percjellja  e  mesimeve  te  kesaj  shkolle  me  emer,  prej   Ganiut,  ishte  nje  hap  serioz  i  tij  drejt  te  nxenit  dhe  qyteterimit.  E  them  kete  i  shtrenguar  nga  fakti  kokeforte  se  Vajtja  e  Tij  ne  Tepelene  isherbeu,  jo  vetem  shkollimit  te  Tij ne  nje  stad  te  ri,  me  te  larte  por  dhe  nje  prirje  drejt  hullive  te  qyteterimit  bashkekohor.  E  di  qe  disa  kritiziere  pa  sherim  do  te  me  kundershtojne  me  mendimin  pa  vlere  se  Tepelena,  ne  ata  vite  s’ishte  vec  nje  fshat.  Jo !  them   une,   dhe  jo   i   pabazuar.  Me  gjithe  gjynahet  qe  kish,  ne  Tepelenen   e   atyre  viteve  jetohej  ne  komunitet  dhe  mbi  bazen  e  disa  normave  te  sjelljes  e  te  jetes  qytetare.  Kete  e  dine  me  mire  ata  qe  e  kane  perjetuar  kalvarin  e  kapercimit,  te  jeteses  nga  fshati  ne  qytet.

Tregues  konkret  i  veshtiresive  te  te  nxenit,  duke  shkuar  ne  nje  udhe  qe  rrihej  nga  makina  nga  me  te  ndryshmet,  e  cila  ishte  e  ngushte,  tere  gropa,  pa  trotuare,  dhe  e  pa  asfaltuar,  ku  rreziku  ishte  imminent,  ne  cdo  hap.  Nxenesit  qe  frekuentonin  shkollen  shtatevjecare,  ne  Tepelene,  ishin  dhjetevjecare;  te  parritur  e  pa  pervojen  e  jetes.  Ata,  cdo  dite,  ne  vere  e  ne  dimer,  ne  vape  e  ne  thellimin  e  dimrit,  pershkonin  rreth  4  km  udhe  per  te  vajtur,  ne  shkolle  dhe  po  aq  te  tjera  per  t’u  kthyer  prane  familjeve  te  tyre,  fale  deshires  te  zjarrte  te  tyre  per  te  nxene  dhe  kembenguljes  te  prinderve  te  tyre.   Udhen,  nga  Luzati,  ne  Tepelene  dhe  kthimin,  nxenesit  e  benin  ne  kembe  e  ajo  u  merrte  rreth  kater  ore.  Kur  ishin  me  fat,  ata  benin,  te  pakten   njerin segment  te  udhes,  te  hipur  ne  autobusin  e  vetem  te  linjes  interurbane   Gjirokaster – Tirane.  Me  shpesh,  ata  rrugetonin  siper  kamioneve  te  qymyrgurit,  te  cilet  transportonin  mineralin  e  zi,  nga  Miniera  ne  Memaliaj  dhe  e  conin  ne  portin  detar  te  Sarandes.  Ne  ditet  me  shi  dhe  kur rastiste  ndonje  shofer  me  shpirt   te  mire,  femijet  udhetonin  ne  kabinen  e  makines  dhe  kjo  ishte  dite  e  lumtur  per  ta.

Shoke  me  te  cilet  Ganiu  shkonte   nga  Luzati   ne  Tepelene  ishin  bashkemoshataret:  Bashkim  Shatrafili;  Hamza  Karafili;  Ali  Boni;  Shevqet  Qendro;  Zhanete  Koci;   Bedena  Dena  dhe  dy  gjimnaziste:  Mustafa  Cako  dhe  Merqez  Gaci.  Ne  klase  kishte  dhe  Selman  Dervishin;  Ago  Kellicin;  Sllavica  Kalemin;  Ervehe  Zhupen   etj.  te  cilet  banonin  ne  qytetin   Tepelenes.  Mesues  te  Ganiut,  ne  vitet  e  shkolles  shtatevjecare,  ishin:  Murat  Kociaj;  Hetem  Pazaj;  vellezerit  nga  Kosova:  Isuf  e  Hajdar  Qetka;  Leonidha  Xhuharo;  Thoma  Milo;  Stefan  Arseni;  Odise  Zhupa;  Myzafer  Jaho  etj.  Nnxenesit  nga  Luzati,  gjate  viteve  te  shkolles  shtatevjecare,  ne   Tepelene,  perftuan   shume   nga   edukata   e   shendoshe   dhe   nga   sjellja   e   mire   e   mesuesve    dhe   nga  perqasja  pa  percmim  e  banoreve  te  qytetit.  Dalja  nga  fshati  e  vajtja  ne  qytet   beri  te  mundur  miqesimin  e  bashkefshatareve  nxenes  te  Ganiut  dhe  vete  atij,  me  te  tjere  nxenes,  te  cilet  banonin  ne  qytet  dhe  kishin  te  tjere  kushte  jetese  e  nje  mentalitet  te  ri.  Ata,  sic  ndodh  ne  nje  komunitet  nxenesish,  dhane  e  moren  reciprokisht,  perftuan  elemente  kulture  dhe  qyteterimi,  te  cilat  i  perthithen  shpejt  e  i  transmetuan  ne  familjet  e  tyre.  

Ganiu  u  ndodh  me  fat  qe  ne  Tepelene,  madje  ne  shkollen  shtatevjecare  jepte  mesim  kusheriri  i   pare  i  babait  te  tij  mesues  Krenari,  vella  i  “ Heroines  te  Popullit” –  Nimete  Progonati.  Krenari  drejtonte  lenden  e  gjuhes,  dhe,  pavaresisht  se  nuk  bente  leshime  e  privilegje  per  Ganine,  prapseprap  hija  e  tij  ishte  e  pranishme  ne  shkolle.  Nena  e  Krenarit  dhe  e  Nimete  Progonatit –  Fatimeja,  kur  Ganiu  i  shkonte  ne  shtepi,  e  sajdiste  si  kusheri,  me  ate  qe  i  ndodhej  dhe  e  porosiste  qe,  cdo  dite  ti  vinte  ne  shtepi,  te  pakten  per  te  ngrene dreke. Mirepo  Ganiu  ishte  koke  me  vete  dhe  shkonte  atje  vetem  kur  merrte  porosi  nga  prinderit  ose  nga  gjyshe  Rabihana.  Ganiu  dhe  bashkeudhetaret  e  tij,  ne  canten  e  librave,  krahas  dijeve,  vendosnin  dhe  nje  cope  buke  misri   me  bulmet.  Sapo  mberrinin  ne  Tepelene,  ata  parqiteshin  ne  furren  e  bukes  me  te  afert  ku  blinin  10  leke  buke  gruri,  nga  shitese  Metullahja,  e  cila,  pavaresisht  se  buka  ishte  me  triske, toleronte  tek   te  parriturit  e  u  jpte  buke  gruri.  Femijet  nga  fshati,  sapo  blinin  buken  e  grurit,  e  hanin  ate  e  linin  menjeane  buken  e  misrit.

Ne  ditet  e  nxehta ,  kur  mesimi  mbaronte  ne  mesdite  e  nxenesit,  duke  rrugetuar  per  ne  Luzat  kullonin  ne  djerse.  Ata   rrekeshin  te  freskoheshin   disi   duke  lene  teshat  ne  zallin  e  lumit  e  kridheshin  ne  Drinos,  tek  rrepet  e  Ujit  te  Ftohte  ose  ne  disa  pellgje  me  uje  qe  ndodheshin  ne  Fushen  e  Luzatit.  Kishte  dhe  raste  kur  ata  gaboheshin;  duke  kaluar  mes  misrit, vinin  dore  ne  ndonje  kokerr   bostan.  Kur  benin  gabime  te  cilet  binin  ne  sy  te  familjeve  te  tyre  dhe  te  fshatit,  ata  binin  me  shpejt  ne  gjume,  se  e  dinin  cfare  i  priste.  Ganiu,  ne  cdo  rast  ishte  nen  mbrojtjen  e  gjyshes  se  tij –  Rabihane,  e  cila,  sa  here  permendte  emrin  Gani,  i  fanepsej   vellai  i  vetem,  i  ndare  nga  jeta  ne  rinine  e  tij.

Vazhdimi  dhe  perfundimi   me  sukses  i  shkolles  shtatevjecare  nga  Gani  Progonati,  ne  ata  kushte  ishte  nje  sacrifice   madhe,  e  cila  u  perballua  me  shume  vullnet  e  kembengulje.  Ganiu,  nen  ndikimin  e  fuqishem  te  Baba  Dules,  xhaxhallareve  te  tij   dhe  gjyshes   Rabihane,  e  kishte  ndare  mendjen  per  te  ndjekur  njera  pas  tjetres  shkollat,  e  te  mos  kenaqej  me  arritjen   e  nje  suksesi.  Kur  perfundoi  mesimet  dhe  dha  provimet  e  klases  se  shtate,  Ganiu  e  hodhi  veshtrimin  perpara,  drejt  shkolles  se  mesme,  e  cila,  mesiguri  qe  do  ta  pajiste  me  me  teper  njohuri  per  jeten  e  per  shkencen.

Ne  veren  e  vitit  1964,  Ganiu  perfundoi,  me  rezultate  mesatare,  mesimet  e  shkolles  shtatevjecare,  ne  Tepelene  dhe  iu  drejtua,  me  1  shtator  te  atij  viti  Shkolles  se  Mesme  Ushtarake  “ Skenderbej”,  ne  Tirane.  Djali  nga  Luzati  i  Tepelenes,  ne  shkollen  e  mesme  do  te  kishte  status  te  dyfishte.  Ai  do  te  ishte  “ skenderbegas”  por  mesimet  do  ti  merrte  ne  Politeknikumin  “ 7 nentori”  te  kryeqytetit.  Te  ishje  “ skenderbegas”  dhe  njekohesisht  te  uleshe  ne  bankat  e  shkolles  “ 7 nentori”  ishte  privilegj,  te  cilin  nuk  e  kishte  kushdo.  Te  dyja  shkollat,  ne  ate  kohe  ishin  te  nderuara  dhe  te  preferuara.   Tashme  Ganiu  ishte  me  i  rritur  dhe  shkolla  shtatevjecare  ne  Tepelene  e  pergatiti  per  nje  hap  me  tej  e  me  te  madh.  Erdhi  ne  Tirane,  ku  jo  vetem  qyteti  ishte  me  i  madh  e  zhurmeshume,  por  dhe  jeta  ne  te  ishte  disi  ndryshe.  Ne  rruge  kishte  me  teper  qarkullim;  njerezit  ishin  te  veshur  me  mire;  veprimtarite  kulturore  –  sportive  dhe  jeta   artistike  e  metropolit  ishte  me  e  gjalle  etj. etj.

Ganiut  dhe  shokeve  te  tij  “ skenderbegas”  fillimisht  u  takoi  te  jetonin  ne  nje  konvikt  prane  Politeknikumit  “ 7 nentori”,  ku  kushtet  e  jeteses  linin  per  te  deshiruar.  Shpirti  kryengrites  i  Ganiut  dhe  djemve  te  tjere  qe  kishin  statusin  e  “ Skenderbegasit”,  bene  qe  ata  te  revoltoheshin  e  te  benin  raprezalje,  ne  kerkim  te  kushteve  me  te  mire  te  jeteses.  U  krijua  nje  shqetesim  serioz,  per  shkollat  dhe  per  Ministrine  e  Mbrojtjes.  Vete  Ministri  i  Mbrojtjes  i  asaj  kohe,  u  shtrengua  te  vinte  vete,  per  te  qetesuar  gjendjen  acaruar.  Revolta  e  kadeteve,  beri  qe  te  merrej  masa  per  ti  strehuar  ata  ne  mjedise  me  vete,  te  shkolles  ushtarake  “ Skenderbej”,  ku  kishin  fjetinat,  mensen  dhe  klasa  te  vecanta.  Rrugetimin  deri  ne  Politeknikum,  “ skenderbegasit “,  fillimisht  e  benin  ne  kembe.   Kur  u  ndertua  “ unaza”  e  kryeqytetit,  ne  vitin  1966,  nje  pjese  te  udhes  e  benin  me  autobus.  Shoke  klase  te  Gani  Progonatit,  ne  Politeknikum  ishin:  Kahreman  Dervishi;  Selman  Dervishi;  Bashkim  Limaj;  Thanas  Kuraj;  Abedin  Mullaj;  Arjan  Lamaj;  Vladimir  Lilo ;  Arif  Spaho  etj.  Keta  ishin  “ skenderbegas” por  ne  klase  ishin  dhe  nxenes  e  nxenese  te  tjere,  te  cilet  kishin   ardhur  nga  vise  te  larmishem   te  vendit.  Kishte  dhe  nga  ata  qe  ishin  lindur  e  ishin  rritur  ne  Tirane.  Bashkenxenesit   e   Ganiut,  te  ardhur  nga  krahina  e  qytete  te  ndryshem,  kishin  prure  me  vete,  psikologji  e  mentalitete  jo  te  njejte  me  ato  te  “ heroit”  tone,  i  cili  ishte  i  detyruar  ti  njihte  e   te  bashkejetonte  me  to.  Ne  procesin  e  dhenjes   e   te   marrjes   te   ndersjellte,  te  asaj  qe  ishte  tjeter,   Ganiu  mesoi  mjaft  gjera  qe  deri  atehere  nuk  i  dinte.  Ai  perftoi  mjaft  nga  programet  mesimore  te  cilet  ishin  bashkekohore  dhe  celnin  horizonte  te  rinj.  Vete  jetesa  ne  metropol  diktonte  nje  qasje  tjeter  ndaj  dukurive  te  jtes  dhe  ndaj  banoreve.  Mesuesit  e  shkolles  se  mesme  “ 7 nentori”,  si  njera  nga  shkollat  “ elite”  te  vendit,  ishin  te  zgjedhur  e  kompetente  dhe  me  qasje  tejet  qytetare  e  dashamirese  ndaj  nxenesve.  Shkolla  e  mesme  ushtarake  “ skenderbej”,  me  mjediset,  terrenet,  disiplinen  dhe  detyrimet  qe  rridhnin  prej  saj,  e  mesuan  Ganiun  te  ishte  i  zoti  per  te  jetuar  larg  familjes  dhe  gjyshes  se  tij  te  dashur,  si  dhe  te  mesohej  me  mevetesi.  Ai,   tashme  cohej  ne  orar,  kryente  vete  sherbimet  e  nevojshme  vetjake,  vishej,  lahej, hekurosej,   mbante  uniformen  sipas  rregullores  dhe   sillej  ne  menyre  qytetare.

Pedagoge  te  Ganiut  dhe  te  shokeve  te  tij,  ne  Politeknikum  ishin:  Antoneta  Troshani;  Ibrahim  Babamusta;  Vedat  Qarri;  Koco  Cimbi;  Andromaqi  Koco;  Kleanthi  Cici;  Tole  Kekezi;  Gezim  Tole  etj.  Te   gjithe  pedagoget  ishin  metodiste  te  mire  dhe  me  njohuri  te  thella  shkencore.  Me  njohurite  dhe  me  metoden  e  tyre  te  drejtimit  te  lendeve,  ata  ua  benin  nxenesve  sa  me  te  kjarte  e  me  te  kuptueshme  mesimet  dhe   kerkesen  e  llogarise  e  kishin  ne  lartesine  e  duhur.  Keta  ishin  faktore  themeltare  qe  i  shtoheshin  vullnetit  te  nxenesve  per  te  nxene;  prandaj  prurjet  nga  Politeknikumi   gjithmone  ishin  te  preferuar  e  te  maturuar.

Nxenesit  qe  vinin  nga  Shkolla  e  Mesme  Ushtarake  “ Skenderbej”,  te  cilet  ishin  kursi  i  dyte  i  ketij  lloji,  ishin  “ajka”  e  shkolles.  Ata  shquheshin   per  tregues  te  mire,  ne  cdo  drejtim.  Skenderbegasit  jo  vetem  ishin  te  rregullt,  te  paster  e  te  disiplinuar,  por  dhe  ne  mesime  ishin  ne  radhet  e  te  perparuarve  dhe  ne  veprimtarite  fizkulturore –  sportive  dhe  ne  ato  artistike  i  jepnin  tonin  veprimtarive.  Ne  kete  menyre,  ata  e  nderonin  Politeknikumin  “ 7  nentori”,  ne  cdo  paraqitje  e  dalje,  ne  publik.

Gani  Progonati,  edhe  ne  shkollen  e  mesme  e  ruajti  konstanten  ne  rezultate,  madje  ne  disa  drejtime  pati   rritje.  Ai,  shfrytezoi  me  efektivitet  mundesite  e  krijuara  per  tu  orientuar  ne  lendet  egzakte,  ku  kishte  stabilitet  dhe  i  studionte  me  deshire,  por   aty  hodhi  baza  te  shendosha  ne  njohurite  e  mekanikes  dhe  ne  shkenca  te  tjera  qe  ishin  afer  aeronautikes.  Ne  lojerat  sportive,  Ganiu  ishte  aktiv,  por  prirej  sidomos  drejt  futbollit,  si  tendence  kryesore  e  te  rinjve  te  moshes  se  tij.  Pozicioni  i  tij,  ne  lojen  e  futbollit  ishte  ai  i  mbrojtesit.  Fiziku  i  tij  i  formesuar  mire  dhe  trupi  i  ngjeshur  e  i  fuqishem  plus  guximi  dhe  trimeria  si  tipare  dalluese  te  tij,  e  lejonin  Ganine  te  perplasej  me  kundershtarin,  ne  loje  dhe  ti  merrte  topin  apo  ti  prishte  lojen.

Ne  Politeknikumin  “ 7  nentori”  ku  Ganiu  u  ul  e  mesoi,  ne  bankat  e  shkolles  plot  kater  vjet,  Ai  ishte  ne  degen  e  mekanikes.  Deshira  e  tij  per  te  nxene,  pedagoget  e  kualifikuar  e  te  njerezishem,  literature  e  bollshme  e  cilesore,  baza  didaktike  ( oficina)  funksionale  dhe  mjedisi  imponues  ishin  disa  faktore  qe  bene  te  mundur  hedhjen   e  nje  themeli  te  shendoshe,  i   cili  e  pergatiti  Ganine  per  t’u  futur  ne  hullite  e  shkences  te  fluturimit  dhe  teknikes  te  nderlikuar  te aeroplaneve  gjuajtes – bombardues  reaktive.

Ganiu  dhe shoket  e  tij  te  klases,  ishin  te  veshur  me  uniformen  e  skenderbegasit,  e  cila  ishte  e  bukur  dhe  atyre  u  pelqente  shume. Vetem  paraqitja  e  jashtme  e  tyre,  me  ate  uniforme  solide  i  shquante  nga  te  gjithe  ata  qe  i  rrethonin.  Skenderbegasit  e  mbanin  te  paster  e  te  hekurosur  uniformen  dhe  ishin  mjaft  te  lidhur  me  njeri – tjetrin,  si  ne  shkolle  dhe  jashte  saj.  Tek  ata  funksiononte,  pa   e  zene  ne  goje   parimi  i  hshtur  sipas  te  cilit:  “ nje  per  te  gjithe  e  te  gjithe  per  nje”.  Ishte  fat  i  madh  qe  ata,  sic  ishin,  ne  grup,  shkuan  ne  Shkollen  e  Aviacionit,  ne  Vlore,  per  te  vijuar  mesimet   e  larta.  E   mira  e  ksaj  pune   ishte  se  ata  njiheshin  mire  me  njeri – tjetrin,  i  dinin  shoqi – shoqit,   si i  thone  nje  fjale:  “ dhembe  e  dhemballe”  dhe  “hidheshin  ne  zjarr”  per  njeri – tjetrin.

Me  20  guusht  te  vitit  1968,  nje  kamion  ushtarak  bojebari,  i  pajisur  me  stola  druri  e  me  mushama  siper,  ne  oret  e  mbasdites  u  fut  ne  postabllokun  e  Shkolles  se  Aviacionit,  ne  Vlore.  Brenda  tij  ishin  skenderbegasit  e  grupit  te  dyte  ( politeknikumas),  te  cilet  ishin  piketuar  per  t’u  bere  kuadro  te  aviacionit,  ne  profile  te  ndryshme.  Dominonte  berthama  e  studenteve  qe  do  te  mesonin  per  t’u  bere  teknike  aeroplani.  Kuadrot  e  Shkolles  se  aviacionit; si ata  te  korpusit  mesimor  dhe  ata  te  shtabit,  e  te  sherbimeve  ndihmese,  ne  ate  ore  te  vone   te  dites  normale  te  punes ishin  larguar  per  ne  familje,  prandaj  studentet  e   ardhshem,  takimin  e  pare  ne  shkolle  e  paten  me  sinoptikanin  Luto  Memushaj,  te  cilit  i  kishte  rene  radha  te  kryente  detyren  e  oficerit   te   rojes,  ne  ate  shkolle –  repart  ushtarak.  Si  prezantim  i  pare,   nuk  kishte  te  share.  Oficeri  i  rojes,  me  ate  shtat  te  larte,  me  uniforme  te  rregullt  e  me  sjellje  te  kulturuar  dhe  mjediset  e  pastra   qe  pane,  u  lane  mbresa   djemve  qe  vinin  nga  Shkolla  e  Mesme  Ushtarake  “ Skenderbej”, ku  sundonte  rregulli  dhe  disiplina, se  edhe  ketu  do  te  kishin  te  benin  me  nje  regjim  te  perafert  ditor  dhe  me  kerkese  llogarie  te  larte.

Pas  pershendetjes  te  rastit  dhe  mireseardhjes  nga  oficeri  i  rojes,  grupi  i  studenteve  te  ardhshem  ne  shoqerine  e  nenoficerit  aktiv,  me  detyre  kujdestar  kursi  –  Thoma  Mali,  u  sistemuan  ne  fjetine  dhe  u  percollen  ne  mensen  e  shkolles  ku  shijuan  gatimet  e  pergatitura  enkas.  Ne  ate  vit,  Shkolla  e  Aviacionit  ne  Vlore,  e  rihapur  ne  vitin  1962,  tashme  ishte  konsoliduar  dhe  funksiononte  si  institucioni  i  vetem  arsimor  i  aviacionit,  ne  vendin  tone.

 Nga rihapja e Shkolles te Aviacionit, ne  vitin  1962, me  punen  “titanike”  te  efektivave,  pa  perjashtim,  te  drejtuar  e  te  udhehequr  me  pune  te  drejtperdrejte  te  lavdimadhit  te  paperseritshem,    Babace  Faiku,  shkolla  e  aviacionit  kishte  marre  fizionomi  te  plote  si  shkolle  dhe  ne  te  njejten  kohe  ishte  dhe  repart  luftarak  i  gatishmerise  te  perhershme.  Ne  te  tre  aerodromet  qe  funksiononin  per  llogari  te  shkolles  se  aviacionit  ( ne  Vlore,  ne  Qytetin  “  Stalin ”  dhe  ne  Pisheporo)  ku  derdhej   djersa  lume  e  konkretizoheshin  mesimet  teorike,  dhe  mjediset  brenda  shkolles  ia  kishin  ndryshuar   fizionomine  shkolles  dhe  e  kishin  nxjerre  ate  vater  te  dijes   ne  balle te  shoqeve.

Ne  shtatorin  e  atij  viti,  kur  Ganiu  dhe  shoket  e  tij  moren  ne  dore  programin   mesimor  dhe    u  njohen  me  lendet  dhe  me  temat  qe  do  te  levronin,  pikasen  se,  ne  kete  shkolle  dinjitoze  nuk  do  te  perseritnin  thjeshte  ato  qe  kishin  mesuar  ne  politeknikumin   “7 nentori”,  por  do  te  thelloheshin  ne  shkencen  e  aeronautikes,  si  dhe  do  te  njihesdhin  me  mjaft  elemente  shkencore  te  lundrimit  ajror.  Bazat  teorike  ata  i  kishin  hedhur  qe  ne  politeknikum   ku  kishin  mesuar  matematike,   fizike,  kimi,  mekanike,  termodinamike,  astronomi   etj.  tani  do  te  mesonin   aplikimin  e  parimeve  teorike,  ne  dinamiken  e  jetes.

Ashtu  si  ne  shkollen  e  mesme  ushtarake  “ Skenderbej”  edhe  ne  auditoret  e  Shkolles  se  Aviacionit,  djente  e  ardhur  nga  Politeknikumi “ 7 Nentori”,  gjeten  kushte  optimale,  per  te  jetuar  e  per  te   studiuar.  Pedagoget  e  Shkolles  se  Aviacionit,  ishin  te  perzgjedhur,  nga  kuadrot  me  me  nivel,  te  cilet   kishin   studiuar  ne  auditoret  e  shkollave  sovjetike  te  aviacionit.  Ata  ishin  jo  vetem  me  nivel  te  spikatur  teorik   por  kishin  dhe  figure  te  paster  morale  dhe  aftesi   te  vecante  komunikimi  me  auditorin.

 Lenden   e  teorise  dhe  te  konstruksionit  te  motorreve  reaktive   e  drejtonte   permetari  Viktor  Konomi,  i  pasionuar  pas  lendes  qe  drejtonte.  Dikur,  Vete  Viktori,  kur  niste  drejtimin  e  mesimit  te  motorreve  reaktive,  nuk  harronte,  natyrisht  me  shaka,  te theksonte  se   seria  e  motorreve  te  aeroplaneve  reaktive  parazanore,  ishte  me  siglen  VK,  e  cila  ishte  shkurtim  i  shkronjave  te  para   te  emrit  e  mbiemrit  te  tij.

Lenden  e  teorise  te  fluturimeve  e  drejtonte,  me  kompetence   Drini  Shtylla;  ate  te  radsiopaizsjeve,   i  “mendafshti”  Sotir  Kano;  lenden  e  pajisjeve  elektrike  dhe  instrumentale  e  drejtonte,  i  shkatheti  e  i  zgjuari  Petrika  Manastirli,  sistemet  e  armatimit  te  aeroplanit  ishin  ne  kompetncen  e  te paperseritshmit,   ing.  Razip  Shyti  e  Sami  Sokoli etj.  Pedagoge  te  tjere  ishin:  Kico  Mehilli;  Guri  Pashaj;  Qazim  Krasniqi  etj.  etj.  Keta  pedagoge  te  profilit  teknik  me  pas  u  shtuan   me  te  tjere  pedagoge  te  profileve  te  tjere   dhe  formuan  katedra  te  vecanta,  sipas  specialiteteve.

Shoke  klase,  ne  Shkollen  e  Aviacionit,  Ganiu  kishte  po  ata,  me  te  cilet  Ai  percolli  kater  vjet  ne  Politeknikumin  “ 7 nentori”,  ne  Tirane.  Vec  te  tjerash,  ky  fakt  ishte  ne  te  mire  te  “ heroit “  te  ketij   rrefimi  dhe  ndikonte  pozitivisht  edhe  ne  curine  e  procesit  mesimor,  ne  teresi.  Ata,  jo  vetem  qe  njiheshin   mire  me  njeri – tjetrin,  deri  ne  detaje  dhe  ishin  ne  mbeshtetje  e  ne  perkrahje  te  njeri – tjetrit.  Ne  klasen  teknike  ku  benin  pjese,  djemte  e  ardhur  nga  Politeknikumi  “ 7 nentori”  perbenin  nje  berthame  te  shendoshe,  e  cila  ndikoi  pozitivisht  per  arritjen  e  atij  kohezioni  dhe  ne  dobi  te  ecurise  te  programit  mesimor.  Ky  ishte  nje  shans  i  madh  qe  beri  te  mundur  diplomimin  e  studenteve  te  klases  ku  bente  pjese  Gani  Progonati  ne  specialitetin  e  teknikut  te  aeroplanit  gjuajtes – bombardues  mbizanor  te  tipit  Mig – 19 S,  jo  dosido,  por  me  nivel  shkencor  e  me  aftesi  praktike  te  pranueshme.  Treguesit  cilesore  te  Ganiut,  ne  perfundim  te  studimeve  ne  Shkollen   e  Aviacionit,  ishin  dicka  mbi  mesataren  e  klases  te  tij.

Ne  26  tetor  te  vitit  1970,  Gani  Progonati  u  titullua  officer,   me   profil   tekniku   ne  aeroplanet   Mig  –  19  S.  Ai   u   emerua,   teknik   aeroplani,   ne  Regjimentin  e  Rinasit,  ku  u  caktua  te  menaxhonte   aeroplanin  me  numer  anesor   3 – 12,  i  cili  ishte  njeri  nga  aeroplanet  me  te  stabilizuar  te  tipit  te  tij  dhe  thuajse  ne  cdo  plantabele  fluturimi  ishte  i  pranishem.  Ganiu,  kur  mori  ne  dorezim  aeroplanin  e  sofistikuar  e  shume   te   kerkuar,   u   gezua   qe   do   te   punonte   me   kualitete   te   larte   pilotesh,  teknikesh   e   specialistesh   te   aviacionit   dhe   se   ne   krye   te   regjimentit   do   te   kishte   njerin   nga   pilotet  e   talentuar,   Haki   Jupasi,   i    cili   mbante   titullin   e   nderit   te   pilotit   ushtarak   te   klasit   te   pare   dhe   ishte   talent   edhe   ne   drejtimin   e   regjimentit.

Ne  daten  4  dhjtor  te  vitit  1970,  ne  aerodromin  e  Rinasit  u  organizuan  fluturime  diten,  ne  kushte  te  thjeshte  te  motit.  Detyrat  ajrore  ishin  te  larmishme  dhe  lejonin  te  fluturohej   ne  pilotazh vertikal  e  horizontal,  ne  zone,  fluturimet  ne  rrugekalim,  ne  cift  dhe  ne  dtyra  te  tjera  ajrore.  Moti  ishte  i  bukur  dhe  per  Gani  Progonatin  kjo  ishte  dita  e  pare  e  fluturimit,  ose,  si  i  thone  fjales, ishte  “ prova  e  zjarrit”,  per  “ heroin”  tone.  Si  i  ri  ne  profesion  e  ne  vcanti  ne  shfrytezimin  e  nje  aeroplani  te  tille,  gjuajtes – bombardues  supersonik,  me  dy  motorre  reaktive  te  tipit  RD – 9B,  Ganiu,  nje  dite  me  pare   i  beri  te  gjitha  pergatitjet,  mjetit  te  tij  fluturues,  me  rregullore  ne  dore,  nen  drejtimin  e  teknikut  te  katershes  Bejkush  Bockaj  dhe  te  ingjenierit  te  Skuadrils,  te  ndjerit  Qani  Topollaj. Nuk  e  gjykoj  te  tepert  po  te  permend  ketu  nje  fakt,  fare  te  thjeshte:  Gani  Progonati,  ne  ate  fluturim  te  pare,  vec  emocioneve  qe  perjetonte  nga  kjo  “ prove  zjarri”,  kishte  si  mbeshtetje,  kurajon  e  tij  te  rralle  dhe  ndjnjen  e  larte  per  detyren,  shto  kapacitetin  intelektual  dhe  pastertine  e  shpirtit  te  tij.  Ai  ishte   i  afte   teorikisht  dhe   i  zoti  ne  praktike  per  te  realizuar  pergatitje  cilesore  te  aeroplanit  per  fluturim.  Prandaj  ishte  me  se   i  bindur  se  fluturimi   i  tij  i   pare  do  te  dilte  me  sukses.

 Ate   mengjes,   Ai   i  beri  kontrolle  te  imtesishem,  me  pergjegjesi   e   me   merakun  e  nje  rishtari  ne  profesion,  avionit  qe  do  te  leshonte  ne  ajer,  dhe  ishte  jo  vetem   i  kenaqur  nga  puna   e  duarve  te  tij  pa  lene shtigje dyshimi,  por  dhe  nga  fakti  qe  po  i  besohej  nje  pune  e  madhe.  Ganiu  u  ndodh  me  fat  se  do  te  punonte  me  njerez  te  mire  e  te  zote,  si  pilote dhe  teknike  e  specialiste   te  devotshem,  te  cilet  e  kishin  deftuar  veten  ne  sa  e  sa  raste.  Ganiu  u  be  me  krahe  e   i  gufonte  zemra  nga  kenaqesia   kur  mesoi  se  ne  aeroplanin  e  tij  do  te  ngrihej  ne  ajer,  Bilal  Murat  Josja,  njeri  nga  pilotet  me  te  talentuar  te  regjimentit  e  te  Aviacionit.

 Bilali,  camarok  dhe  mjeshter  i  ajrit  dhe  talent  i qitjeve  ajrore;   ate  dite  do  te  fluturonte  ne  cift,  ne  rrugekalim,  me  te  paharruarin  Luto  Sadikaj,  nje  pilot  cilesor  e  me  perspektive  te  qarte.  Tekniku   i  aeroplanit  Gani  Progonati,  kishte  sigurine  e  punes  se  tij  dhe  te  talentit  qe  do  te  cohej  ne  ajer  me  avionin  e  tij  se  ai  fluturim,  e  kishte  te  garantuar  suksesin.  Prandaj  Ganiu  ishte   i   qete  e  mezi  priste   te  shkrepej   raketa  sinjalizuese  me  ngjyre  jeshile,  per  te  nisur  “ beteja”  ajrore   e  shumepritur  prej  tij.  Kur  mesoi  se  me  aeroplanin  Mig – 19 S,  me  numer  anesor  3 – 12,  i  cili  menaxhohej  prej  tij,  do  te  ngrihej  ne  ajer  cuni  i  Ijes,  jo  vetem  qe  u  ndje  me  fat,  por  sikur  iu  zgjerua  gjoksi  e  iu  shtua  krenaria  qe  buronte  nga  mendja  dhe  nga  durt  e  tij.  Tashme   emocionet   e  fluturimit  te  pare  ia  kishin  lene  vendin  sigurise  dhe  krenarise  tek  djaloshi  nga  Luzati  dhe  besimit  te  ndersjellte  ne  raportin  pilot – teknik.

Me  sigurine  e  atij  qe  di  se  c’ben,  Ganiu,  ate  dite,  si  te  gjithe  koleget  teknike,  avionin  e  kishte nxjerre  ne  vijen  e  pare  ne  nje  radhe  me  aeroplanet  e  kolegeve  qe  ate  dite  do  te  merrnin  pjese  ne  fluturim.  Ishte  ulur  ne  piste  aeroplani   i  udheheqesit  te  fluturimeve,   i  cili  beri  kolaudimin   e motit  dhe  provoi  kushtet  e  uljes,  dha  udhezimet  perpara  efektivave  te  rrjeshtuar  dhe  pritej  shkrepja   e   raketes   sinjalizuese  me  ngjyre  jeshile,  si  shenje  per  te  nisur  diten  e  fluturimeve.  Ganiu  qendronte  prane  aeroplanit  te  tij,   i  gatshem  per  te  percjelle  pilotin  ne,   ajer.  Mes  shokesh,   u  pa  te  vinte   Bilali.  Si   zakonisht,  me  canten  e  shlemafonit  ne  dore,  te  cilen  e  tundete  sa  ne  njerin  krah,  ne  tjetrin,  me  buze  ne  gaz  e  duke  dhuruar  ndonje  batute   te  rastit, Tironsi tipik u afrua tek avioni. Aty  mori  pamje  serioze dhe drejtqendroi.  Ai  u  drejtua  per  nga  Ganiu,  dhe  mundohej  ta  bente  sa  me  te  natyrshme  nisjen  per  ne  ajer,  duke  e  ditur  se  Ganiu,  sot  e  kishte  per  here  te  pare  qe  leshonte  avionin  e  tij,  ne  ajer.  Se  Bilal  Josja  nuk  ishte  vetem “ AS”,  nga ata  qe  nuk  kane  emocione,  kur  nisen  ne  ajer,  por  luante  dhe  rolin  e  nje  psikologu  te  mirefillte  dhe  kishte  aftesi   komunikuese  te  atilla  sa  te  clironte  nga  emocionet  edhe  vartesit  e  tij.

Kur  Bilali  u  afrua  aq  sa  mund  ti  raportohej,  Ganiu,   i  sigurt  ne  suksesin  e  fluturimit  te  pritshem,  i  raportoi  komandantit  te  ciftit,  se  aeroplani   i  tij,  ishte  gati  per  fluturim.  Per  ta  c’tensionuar  situaten,  Bilali,  duke   i  bere  nje  shaka,  nga  ato  qe  dinte  te  bente  vetem  ai,  iu  drejtua  teknikut  te  aeroplanit  me  nje  shprehje,  me  zhargon  vulgar,  nga  ato  qe  perdoreshin  aso  kohe  per  rishtaret  te  ardhur  ne  Regjimentin  e   Rinasit.  Buzagaz  e  me  ngjitje  prej  atleti,  Bilali  ngjiti  shkallet  e  aeroplanit,  u  fut  ne  kabinen  e  aeroplanit,  u  ul  ne  ndenjesen  me  katapulte  dhe   i  kerkoi  Ganiut fletoren  me  fletet  e  kontrollit  ku  shenohet  gjendja  e  aeroplanit  pas  kontrollit  dhe  merret  pergjegjesia  mbi  vete.  Ganiu  e  ndihmoi   pilotin  te  rehatohej  ne  kabine,   te  lidhte  rripat  e  me  pas  te  mbyllte  fanarin.  Nderkohe  qe  makina  e  leshimit   kishte  dale  ne  regjimin  e  nevojshem  te  punes  dhe  Ganiu  dha  komanden:  nga  motorret;   Bilali  realizoi  leshimin  dhe  proven  e  motorreve,  mbasi  Ganiu  kishte  hequr  shkallet.  Mbasi   i  kreu  detyrat  e  tij, dhe  vuri  re  se  edhe  piloti,   i  kishte  kryer  te   vetat;  Ganiu  ne  pozicionin:  “gatitu”,  nderoi  dhe  me  dore  te  shtrire   i  deftoi  pilotit  udhen  e  levizjes  per  te  dale  ne  brezin  e  ngritjes.

Tekniku   i   aeroplanit  3 – 12,  pasi  zune  vend  perbri  njeri – tjetrit  avionet  qe  perbenin  ciftin  luftarak  dhe  nisen  levizjen  per  t’u  ngritur,  nuk  ia  ndau   syte  ciftit  te  aeroplaneve, duke  vrojtuar  ngritjen  e  tyre.  Duhet  ta  kete  “ ne  lekure”  e  ta  ndjeje  sic  e  ndjeu  Ganiu,  ate cast,  qe  te  mundesh,  me  vertetesi,  te  thuash  ato   fjale  qe  jane  te  domosdoshme.  Ganiu   e  ndoqi  me  sy  ciftin  e  te  ngriturve  nga  pista  e  Rinasit  derisa  ai  u  zhduk  nga  fushepamja;  aq  sa  e  lejonte  veshtrimi  horizontal  dhe  te  parit  me  sy  te  lire.

Aeroplani   i  Ganiut  fluturonte  ne  lartesine  rreth  6000 m.  mbi  nivlin  e  detit,  ne  rrugekalimin  e  percaktuar   Kurse  Ganiu,  atje  ku  ndodhej,  mes  kolegeve  teknike,  specialiste  e  mekanike   perjetonte,  me  mendje,  ate  fluturim,  sikur  te  ishte  ne  kullen  e  komandimit  te  avioneve   apo  ne  stacionin  e  radiollokacionit,  ku  operonte  Kalemi  dhe  koleget  e  tij.

 Kur  vazhdonte  studimet  ne  Shkollen  e  Aviacionit,  ne  biseda  mes  shokesh,  Ganiu  kishte  dgjuar  se  ne  Regjimentin  e  Rinasit  fluturonte  nje  pilot   i  talentuar  me  emrin:  Bilal  Josja,   i  cili  kishte  nje  veprimtari  ajrore  te  “shkelqyer”   e  te  pasur  me  shume bema.  Ja  tek  erdhi  radha  ta  kishte nisur vete  ne  ajer   e  ta  kishte  ndhmuar  te  lidhte  rripat  ne  ate  fluturim  prove  per  te.  Ku  nuk  i   shkonte  mendja,  ne  ata  caste  fatlume   Ganiut  tone  rishtar?  Ai  qendronte,  se   bashku  me  koleget,  ne  Zonen  Nr.  3,  ne  pritje  te  aeroplaneve  qe  ktheheshin  nga  ajri,  vetem  formalisht;  si  trup  se  mendja  e  tij  bridhte  gjetke.  Ganiu  tundte  koken  ne  shenje  miratimi  per  ato  qe  bisedonin   koleget  e  tij,  por  Ai  thuajse  nuk  degjonte  asgje.  Tekniku   i  brishte   i  aeroplaneve  Mig  – 19 S,  Gani  Progonati,  e  kishte  mendjen  tek  avioni   i  tij,   i  cili  kushedi  ku  ndodhej,   ne  etapat  e  rrugekalimit  dhe  si  funksiononin  agregatet  e  tij.  Ganiu  pyeste  veten  dhe  po  vete  pergjigjej,  pa   u  degjuar nga te  tjeret:  Si  punojne  motorret  e  aeroplanit;  a  jane  sinkrone  dhe  a  i  nxjerrin  te  dhenat,  sic  e  provova,  ne  toke ?  A   i  nxjerrin  xhirot  e  nevojshme,  sipas  regjimit  te  fluturimit;  si  funksionojne  te  dy  sistemet  e  busterit?  Si  eshte  komandimi  gjatesor,  ai  transversal  dhe  vertikali?  Si  reagojne  komandat   kur  pilotit   i  duhet  te  ndryshoje  regjimin  e  fluturimit?   Si funksionon sistemi I hermetizimit te kabines dhe ai I frymemarrjes me ndihmen e oksigjenit?  Etj. etj. I  vajti  ne  mendje  dhe  mendimi  ogurzi:  “Larg  qofte”,  po  sikur  ti  duhet  te  braktise  aeroplanin   e  te  hidhet  me katapulte,  si  do  te  funksionojne  pirofisheket  dhe  seria  e  mekanizmave  qe  sigurojne  daljen  e  pilotit  nga  kabina  e  avionit  dhe  hapjen  e  parachutes  mbajtese?  E  nderpriste  rrjedhen  e  gjykimit  me  skepticizem   dhe  serish  thosh  me  vete:  Fluturimi  eshte   i  sigurte,  cfare  mendoj   une  truckuluri? Une  vete,  me  duart  e  mija  kam  prekur  e  kam  shtrenguar  cdo  vide  e  kam  kontruar  cdo  nyje. Atehere  perse  dyshoj  tek  vetja  kur   i  kam  bere  avionit  tere  sherbimet  e  nevojshme dhe me cilesi. Dhe  qetesohej  ne  vetvete;  binte  ne  paqe  me  shpirtin  e  tij  kurajoz.

Piloti  Bilal  Josja  ishte  nga  me  te  miret  e  regjimentit  dhe  te  aviacionit.  Ganiu  ishte  besimplote  se  edhe  sikur  ti  ngjante  ne  ajer  ndonje  e  papritur,  Ai  do  te  dilte  faqebardhe  edhe   sikur  situate  te   ishte  nga  me  te  nderlikuarat  e  mundeshme.  Moti, ate  dite  ishte  mjaft   i  pershtatshem  per  te  fluturuar  dhe  ky  fakt  ishte  ne  te  mire  te  piloteve.  Ne  drejtimin  e  fluturimeve,  ne  piken  e  drejtimit  te  regjimentit   ishte  nje  pilot   i  talentuar  e  me  pervoje  te  gjate   ne  fluturime  te larmishme  si  Haki  Jupasi.  Kompetenca   e  tij   dhe   zeri   i  qarte,  melodik,  i  qete   e   inkurajues   i    shtonte  suksesit  nje  faktor  me  shume  dhe   Ganiut  besimin  ne  te  miren,  pa  e  menduar  te  keqen.  Dhe   ashtu   ngjau  vertet:   Cifti   i  aeroplaneve  Mig – 19  S,   i    udhehequr  nga   Bilal  Josja   u  shfaq,  zhurmshem   mbi  aerodromin  e  Rinasit,  ne  lartesine  e  rrethit  ( 700m),  me  uterime,  u  fut  ne  rreth  dhe  erdhi  ne  ulje,  nje  nga  nje.  Bilali  me  aeroplanin  3 – 12  u  ul  si  “  i  madh”,  me  te  gjithe  treguesit  e  uljes  te  cilesise  te  larte  dhe  erdhi  ne  zonen  3  ku  e  priste  Ganiu,  me tjagacin    (makinen  terheqese),  per   ta   cuar  avionin  e  ulur  ne  piken  e  furnizimit.  Kur  piloti  zbriti  shkallet  e  avionit  e  u  afrua  tek  Ganiu,  ky   i  fundit  ndjeu  nje  lehtesi  ne  shpirt  dhe,  vetiu e perfshiu nje psheretime e pavullnetshme.   Mundi  dhe  perkushtimi   i  tij  nuk  kishin  shkuar  dem.  Bilali  firmosi  ne  fleten   e   kontrollit  ku  shenoi:  “ Cdo  gje  ne  rregull;  te  lumshin  duart” !   Dhe  u   largua  per  tek  koleget  pilote  qe  e  pritnin  disa  hapa  me  tej.

Tekniku  Gani  Progonati  “ e  kaloi  klasen”  me  kete  fluturim  dhe,  me  besim  te  plote  tek  vetja  vijoi  punen  per  t’u  pergjigjur  kerkesave  te  fluturimit,   ne  ngritjet  e  radhes.  2 – 3  dite  me  pas,  me  aeroplanin  qe  menazhonte  Ganiu,   i  takoi  radha  te  fluturonte  nje  tjeter  pilot,   i  cili  nuk  e  kishte  shkallen  e  kualifikimit  dhe  aftesite  praktike  te  Bilal Joses.  Kur   u  kthye  nga  ajri,  piloti  i  radhes   shkrojti  ne  fleten  e  kontrollit,  nje  verejtje,  e  cila  i  perkiste  funksionimit te motorreve,  ne  nje  manover  luftarake.  Aso  kohe,  ne   rrethet   e   menaxhereve   te   aeroplaneve   Mig  –  19  S,  kishte nisur  te  peshperitej,  pa  konfirmim,  mbi   dukurine  e  “ pompazhit”,   pa  analize  e  pa  ndonje  rrugezgjidhje.  Me  vone  u  konkretizua  dukuria   dhe  u  saktesuan  masat  parandaluese.   Ganiu,  nen  drejtimin  e  teknikut  te  katershes  Bejkush  Bockaj  dhe  te  ingjenierit  te  skuadriles,  kompetentit  me  shpirt  njeriu  Qani  Topollaj, ( te  dy,  per  hir te  se  vertetes,  ishin  mjaft   te  njerezishem),   i   bene avionit  kontrollet  dhe  sherbimet  e  nevojshme,  por  nuk  konkluduan  per  ndonje  defekt.  Ndaj  kerkuan  te  behej  edhe  nje  prove  teknike,  ne  ajer.  Iu  desh  te  talentuarit  Haki  Jupasi,  te  ngrihej  vete  ne  ajer;  e  provoi  aeroplanin  ne  regjime  te  ndryshem  fluturimi;   beri   pilotazh   vertikal,  erdhi  mbi  aerodrom  e  ne  lartesi  kositese, “ e  shtroi”, jo  nje  por  dy  here  mbi  piste  dhe  u  ul,  sic  dinte  te  ulej  Ai.  Ne  fleten  e  kontrollit,  Hakiu  shenoi  se  aeroplani  me  numer  anesor  3 – 12   funksiononte  normalisht, ne  te  gjithe  regjimet  e  punes,  prandaj   mund  te  shfrytezohej  per  zbatimin  e  programit  te  stervitjes  ajrore.

 Prova  ne  ajer  qe  beri  komandanti   i  regjimentit,  fshiu  cdo  hije  dyshimi  mbi  funksionimin  e  agregatit  ne  fjale.  Pas  kesaj  dite  aeroplani  qe  menaxhonte  Ganiu,  vazhdoi  te  ishte  nder  avionet  me  te  preferuar  dhe  mori  pjese  ne  te  gjitha  detyrat  ajrore,  sipas  planit  vjetor  te  pergatitjes  ajrore  te  regjimentit.  Ganiu,  me  perkushtim  e  me  rregullore  ne  dore,  me  nje  seriozitet  e  aftesi,  ne  nje  shoqeri  te  zgjedhur,  ( nuk  dua  ta  teproj  me  epitete e levdata)  vijoi  punen,  plot  perkushtim  e  ndjenje  te  larte  pergjegjesie.  Nga  ajo  qe  i  ndodhi  ( verejtja  e  pabazuar  e  pilotit),  Gani  Progonati,  nuk  u  thye,  perkundrazi  u  mobilizua  me shume,  per  te  nxjerre  nga  duart  e  tij  pune  te  perkryera,  sipas  kerkesave  te  rregulloreve.

 Duke  “ shetitur”  neper  skuadrile  te  ndryshme  dhe  me  aeroplane  te  te  njejtit  tip,  por  me  numera  anesore  te  ndryshem  ( fillimisht  Ganiu  menaxhoi   avionin  3 – 12;  me  pas  dhe  aeroplanin  me  numer  anesor  302  e  me  pas  u  be  teknik  katershe).  Gani  Progonati  sherbeu,  ne  Regjimentin  e  Rinasit  nga  viti  1970,  kur  u  emerua  teknik  aeroplani   per  here  te  pare   e  ishte  22  vjecar,  pa  rrudha  e  pa  thinja;  deri  me  31  janar  te  vitit  1996,  kohe  kur  la  detyren  e  teknikut  te  katershes  dhe  aeroplanin  e  tij  te  preferuar  Mig – 19  S,  me  te  cilin  “ishte  rritur”  e  kishte  fituar  sa  e  sa   “beteja”  ajrore,  duke  siguruar  nje  respekt   e  dashuri  te  merituar  mes  shokeve.  Ne  Regjimentin  e  Rinasit,  Ganiu  shoqerohej  me  teper  me  koleget:  Islam  Hoti;  Selam  Alikaj;  Tahsin  Hereni;  Nasip  Salihu  ( ndjese  paste);  Thoma  Peci;  Spartak  Andoni;  Kahreman  Dervishi;  Musa  Vokshi;  Spase  Mengri;  Spartak  Vehbiu;  Lulzim  Ibrahimi;  Pehlivan  Qendro  etj.  Me  mjaft  prej  tyre,  si:  Spase  Mengri;  Tahsim  Hereni;  Selam  Alikaj;  Islam  Hoti  etj,  Ai  takohet  periodikisht;  me  te  tjeret ,  pi  kafe,  nje  here  ne  muaj,  ne  lokalet  ne  zonen  e  “Pazarit  te  Ri”.

Jeten  qe  kaloi  ne  Regjimentin  e  Rinasit,  ne  komunitet  me  shoke  e  me  kolege   te  preferuar,  me  ate  intensitet  fizik  e  me  tension   nervor  te  perhershem,  mes  sakrificave  te  panumerta,  Ganiu  nuk  e  harron  por  e  kujton  me  nostalgji.  Atje,  ne  vendqendrimin  e  aeroplaneve,  me  kacavide  e  me  celsa  ne  dore,  me  SHqiperine  ne  zemer,  duke   i  pare  veshtiresite  drejt  e  ne  sy,  pa  i   neglizhuar  ato,  por  ka  sherbyer  me   ndjenje  pergjegjesie  per  detyren,  Gani   Progonati  u  rrit,  u  poq  e  u  maturua,   i  pergatitur  per  jeten  dhe  si  specialist  aviacioni; aty,  mes  “ dallgeve  te  jetes” .  Ganiu   ne  pune  e  nepermjet  saj  formoi  personalitetin  e  vet,   i  cili  nuk  ngjan  me  ate  te  te  tjereve.

Nuk  mund  te  le  jashte  vemendjes  nje  tipar   te  vecante  tek  Gani  Progonati.  Kam  pare  e  kam  degjuar  se  djem  nga  fshati  apo  nga  familje  te  varfera,  kur  jane  bere  dikushi,  e  kane  harruar  origjinen  dhe  kane  “hedhur  nje  gur  pas  kurrizit”.  Ata  kane  ikur  nga  fshati   i  lindjes  e  nuk  jane  dukur  me  atje,  deri  sa  jane  ndare  nga  jeta.  Ganiu,  perkundrazi,  edhe  pse  u  caktua  te  punonte  ne   nje   repart   ne  rrethina  te   metropolit   dhe   jeton   prej  vitesh  ne  Tirane,  jo  vetem   qe  nuk,    i   shkeputi   lidhjet   me   fshatin   e   tij,   me   Luzatin   e   dashur   e   te   bukur,   por,   ne   cdo   rast,   e   evidencon,  ate,   me   krenari   se   eshte  me  fat  qe  eshte  nga   ai  deli  fshat.  Kur  u  lidh  me  zonjen   Qerime,  ishte   i  pari  qe  e   shoqeroi   Ate,  jo  me  pompozitet,  por  me  modesti,  ne  fshatin  e  tij  te  zemres.  E  beri  kete  veprim  jo  per  t’u  kapardisur  perpara  te  tijeve,  por  per  te  deftuar  se  kishte  mbetur  ashtu  sic  e  njihnin   ata;  “Totua”  me  takeme  ( atribute), sic  e  therrisnin  motrat  dhe  vellezerit.  Arsyeja  tjeter  eshte  se,  nga  rrethi   i  miqve  dhe  dashamiresve  te  tij,  ndoshta  kishte  njerez  qe   nuk  i  kishin  mundesite  per  te  ardhur  ne   Tirane.  

 Ne  pune  e  ne  jete,  lidhur  me  perzgjedhjen  e  miqve  te  tij,  mbante  parasysh  parimin  sipas  te  cilit:  “ shoket  zgjidhi  me  te  mire  nga  vetja”!  Kete   rregull  ( te  pa  shkruar),  Ganiu  e  ruan  dhe  sot,  kur   e  kane  mbuluar  thinjat  dhe  eshte  bere  5  here  gjysh.  Thjeshtesia  e  karakterit  dhe  dashamiresia  per  njerezit  bejne  qe  Ganiu  te  ulet  e  te  kuvendoje  me  kedo por  Ai  ka  perzgjedhur  ta  konsumoje  kafen  e  mengjesit,  thuajse  cdo  dite,  ne  nje  lokal   prane  kinemase  te  Laprakes,  me  njerez  te  nderuar  si:  Cobo  Skenderi;  Qamil Hila, te  cilet  jane  Kurveleshas  e   i  lidh  dicka  e  qenesishme  me  njeri – tjetrin  dhe  me  Vehbi  Lalen,  nje  Dibran  per  se  mbari.

J  e  t  a    f  a  m  i  l  j  a  r  e

Gani  Progonati,  u  lidh  me  zj.  Qerime,  me  7  maj  te  vitit  1972  ( data  kur  ata  u  fejuan)  dhe  u  martua  ne  shtator  te  vitit  1973.  Kushtet  sociale  nuk  i  vfavorizuan  Ata,  te  benin  dasme,  te  zhurmeshme,  me  shume  njerez  e  me  salltanete,  por  preferuan  martese  te  qete,  ne  rreth  te  ngushte.  Ia  vlen  te  nxjerrim  ne  pah  meriten  e  veprimit  burreror  te  padiskutueshem  si   i  pari nga  te  larguarit  qe  shpuri  nusen  e  re  ne  fshatin  e  tij  te  lindjes.  Ky  ishte  nje  rast   i  rralle  per  kohen. Ky  veprim  domethenes  gezoi , jo  vetem  familjaret  dhe  gjitonet  e  Ganiut,  por  te  gjithe  fshatin  Luzat  te  Tepelenes,  ne  vecanti   rrethin  e  tij  miqesor.  Peripecite  qe  percolli  Gani  Progonati  lidhur  me  strehimin,  u  stabilizuan  vetem  me  kembenguljen  dhe  me  iniciativen  e  tij,  jo  nga  dashamiresia  e  drejtuesve   te  repartit  e  me  gjere.   Fillimisht,  cifti   i  ri  u  strehua  ne  nje  banese  kundrejt  qirase,   ne  zonen  e Yzberishtit  e  me  pas  u  fut,  me  iniciativen  e  tij,   ne  nje  apartament  ne  Laprake.

Jeta   bashkeshortore   e   Gani   Progonatit   eshte   shembull  konkret  i  mirekuptimit  dhe  i   korrekteses.  Marredheniet  ne  cift  njohen   vetem   gezimet  dhe  kenaqesite  qe  dhuron  jeta .  Ata  sollen  ne  jete  dy  femije:  Altinin,  me  18.08.1974,  i  cili  u  be  pilot  helikopteri  dhe  Julianin,   i  cili  erdhi  ne  jete  me  1.09.1979.  Te  dy  urriten  e  u  edukuan  me  norma   e  u  bene  qytetare  te  denje  te  ketij  vendi.  Ata,  ne  cdo  detyre  qe  kane  kryer  e  kryejne,   me  seriozitetin  dhe  me  perkushtimin   qe   i  karakterizon  ne  pune  e  ne  jete  dhe  me  figuren  e  tyre  te  paster,  kane  nderuar  e  nderojne  veten,  prinderit  qe   i  sollen  ne  jete  dhe   i  edukuan  per  se  mbari  dhe  fisin  e  rrenjet  kudo  ku   i  kane.

Dashurine  dhe  respektin  qe  Ganiu  ka  patur  e  ka  per  njerezit,  Ai   dhe  bashkeshortja  e  tij  e  nderuar,   me   shume  kujdes  kujdes  ua  kane  mekuar  dy  djemve  te  tyre,  te  cilet,  tani  qe  jane  bere  vete  prinder,   i  kuptojne  sakrificat  qe  kane  bere  prinderit  per  ta.

N  e       v  e  n  d       t  e       e   p   i   l  o  g  u  t

Me  31  janar  te  vitit  1996,  kur  sapo  kishte  mbushur  49  vjec  e  ishte  ne  kulmin  e  pjekurise  dhe  te  aftesive  fizike,  Gani  Progonatin  e  nxorren  ne  asistence,   pavaresisht  deshires  se  tij  dhe  ne  kundershtim  me  ligjen  perkatese.  E  nisi  e  nuk  iu  nda  kerkeses  per  ta  korrigjuar  padrejtesine  ata  qe  e  shkaktuan  ate  dhe  me  15  korrik  te  vitit  1997,  pas  nje  viti  e  gjysme,  Ganiu  e  pa  veten  ne  radhet  e  oficerve  aktive,  por,  ksaj  here  jo  ne  Regjimentin  e  Rinasit,  ku  kishte  sherbyer  nje  jete  te  tere,  por  ne  Regjimentin  e  Helikoptereve  Mi – 4,  ne  detyren  e  teknikut  te  katershes,  ku  sherbeu  deri  me  31  maj  te  vitit  2001,  kur  doli  ne  pension  te  plote.

Ne  ate  kohe,  Regjimenti   i  Helikoptereve  kishte  perthithur  dhe  Skuadrilen  e  Transportit   Ajror  te  bazuar  ne  Aeodromin  e  Tiranes  (  Laprake).  Ganine,  ne   muajin  shkurt  te  vitit  2001,  kater  muaj  para  se  te  dilte  ne  pension,  Ate  e  komanduan   perkohesisht  ne  Skuadrilen  e  Transportit  Ajror,  ne  detyren  e  teknikut  fluturus  ne  aeroplanet  An – 2.  Nuk  e  kundershtoi   kete  detyre, edhe  pse  nuk  e  kishte  kryer  me  pare  por  iu  perfill  punes,  per  ta  kryer  detyren,  me  ndershmeri  e  me  perkushtim, sic  e  kishte  ne  karakter.  Viti   i  mbrapshte  1997,  nuk   kishte  kaluar  pa  lene  gjurme  edhe  ne  kete  repart  aviacioni.  Ajo  qe  do  te  mesoni  ne  vijim  eshte  tronditese,   unikale  dhe  heroike.

Me  rastin  e  festes  te  aviaccionit  luftarak  te  Shqiperise,  24  prillit  te  vitit  2001,  Gani  Progonati  u  urdherua  te  pergatiste  nje  aeroplan  An – 2, nga  ata te  pajisur  me  kolltuke,  per  ta  ekspozuar.  Per  kete  qellim,  u   perzgjodh  aeroplani  me  numer  anesor – 21. Ky  aeroplan  nuk ngrihej  ne  ajer,  prej  shume  kohesh  e  nuk  i  behexhin  sherbime  teknike.  Ate  e  kishin  parkuar  ne  angar,  ku  e  kishte  mbuluar  pluhuri,   i  pakujdesise  dhe   i  harreses,   ne   cdo   pjese   te   tij.   E  zbuloi  Ganiu  aeroplanin, e   pastroi   me  detergjente  i  ndihmuar  nga  disa  punonjesve  te  oficines,  me  detergjente,   ne  cdo  skute  ku  kishte  zene  pluhur  dhe  merimanga.  Vec   kesaj,  gjate  kontrollit  teknik  te  imtesishem  e  me  rregullore  ne  dore,   Ganiu  pikasi  se  ne  kabinen  e  piloteve  dhe   ne  cilindrin  Nr – 3  te  motorrit  te  aeroplanit  dukeshin  qarte  gjurmet  e  dy  predhave.    Ekspozimi    i    ketij   aeroplani   ne   gjendjen   e   siperdeftuar   ishte   praktikisht   i   pamundur.   Ganiu  beri  pergatitjen  e  aeroplanit  ne  vellim  para  fluturimit  dhe  kembenguli  qe  mjeti  ajror  te  ngrihej  ne  ajer,  ne  nje  fluturim  kolaudues  ku  atij  ti  “shkrifeshin  kockat”.

Paraprakisht  duhej   bere   leshimi  dhe  prova  e  plote  e  motorrit  ne  toke,  si   mase  e  pare  qe  do  te percaktonte  gatishmerine  e  avionit  per  ne  fluturim.  Ganiu  zuri  vend  ne  kabinen  e  avionit,  atje  ku   i  takonte  dhe  po  priste,  sipas  rregullit,  te  vinte  piloti,  pa  te  cilin  nuk  mund   te  kryhej  leshimi  dhe  prova  e  motorrit.  Aty  prane  kaloi  piloti  Thanas  Kuraj,  njeri  nga  pilotet  me  te  pergatitur  ne  Skuadrilen  e  Transportit  Ajror  dhe  “ mjeshter”,  per  shfrytezimin  e  aeroplanit  An – 2,  ne   toke   e   ne   ajer.  Pyetjes  te  Thanasit:  “ Cfare  po  prêt,  o  Gani”?   “ heroi”   i  ketij  rrefimi  iu  pergjigj,  me  korrektesi  e  cilter:  “ Po  pres  te  vije  piloti,  qe ta  leshoj  motorrin  e  avionit  e  ti  bej  proven  ne  toke”.  “ Vi  une,  tha   Nashua”   dhe  u  hodh  ne  kabine.  Leshimi  dhe  prova  e  motorrit  te  aeroplanit  ne  toke,  ne  te  gjithe  regjimet,  nxirrte  treguesit   e   kerkuar  dhe  Ganiu  vendosi  ta  lejonte  avionin  An-2,  me  numer  anesor – 21,  ne  fluturim.  U  caktua  kipazhi  qe  do  te  bente  fluturimin  kolaudues,  ne  perberje  te  te  cilit  ishin  pilotet:  Agim  Aliaj  ( komandant  ekipazhi dhe  Prenge  Kodra,  pilot   i  dyte).  Me  mes  te  tyre,  ne  kabinen  e  avionit   zuri  vend  vete  Gani  Progonati.  Ai  donte  te  veshtronte   sjelljen  e  aeroplanit  qe  pergatiti  per  fluturim,  me  duart  e  tij.

 Ekipazhi   i  aeroplanit,  ne  perberje  te  plote  ( dy  pilote  dhe  nje  teknik  fluturues),  per  t’u  bindur  ne  rregullshmerine  e  funksionimit  te  te  gjitha  pjeseve  dhe  agregateve  perberes  te  avionit,  kreu  nje  rreth  te  madh  e  nje  tjeter  te  me  te  vogel  dhe  u  ul, ne  aerodromin  e  ngritjes,  normalisht.   Pas  fluturimit  te  pare,  u  krye  dhe  nje  tjeter,  me  te  njejtet  pilote,  por  ne  bordin  e  aeroplanit  hipen  dhe  pilotet:  Anduel  Llazari;  Luan  Sadiku;  Gazmend  Cobani  dhe  Altin  Progonati  ( I  biri  i  Ganiut).  Keshtu   u   provua,  ne  dy  ngritje,  se  aeroplani    i   caktuar  nxirrte  te  gjitha  te  dhenat,  sic  pershkruhen  ne  instruksionin  e  teknikes  se  pilotimit  te  tipit  te  dhene”.   Ketu  e  perfundon  rrefimin  rrenqethes   Gani  Progonati,  me  vertetesi  brenda,  pa  glorifikime  e  pa  mburrka  dhe  pa hiperbolizime.  Terheqin  vemendjen  disa  detaje,  te  cilat  nuk  jane  te  rastesishme  e  pa  domethenie,  prandaj  nuk  duhen  anashkaluar.

Perfundimi   i  pare  eshte  se  ne  kete  rast,  kemi  te  bejme  me  nje  veprim  trimror, jo me nje aventure. E  di  qe  per  kete  perkufizim  do  te  kete   kundershti   por  ky   eshte  pozicioni  im  i   menduar.  Raste  si  ky,  kane  qene  e  jane  te  rralle,  jo  vetem  ne  aviacionin  tone,  por  dhe  ne  ate boteror   (aq  sa  njoh  une).  Do  te  pyese  dikush, me  te  drejte:  “ Ku  qendron  trimeria  ne  kete  rast  dhe  a  ishte   i  nevojshem  ky veprim  trimeror”?  Do  te  perpiqem   ta  bej  te  kjarte   kete  ceshtje, natyrisht,  aq  sa  mundem:

 Josif  Visarionovic  Stalini,   i   mirenjohur  si  strategu   i  fitores  mbi  fashizmin  ne  Luften  e  Dyte  Boterore,  duke  folur  per  pilotet,  ka  theksuar:  “ Pilot  do  te  thote  koncentrim  vullneti,  karakteri  dhe  aftesie  per  te  shkuar  ne  rrezik.  Kjo  eshte  njera  ane  e  heroizmit;  ana  tjeter,   jo  me  pak  e  rendesishme  eshte  vetedija…”.  Shpresoj  duke  mos  ju  lodhur  e  merzitur  po  te  deftoj  dhe  nje  ndodhi  tjeter,  te  ngjare  vite  me  pare  ne  shkollen  sovjetike  te  aviacionit,  e  cila  mbante  emrin  e  legjendarit  Valerij  Ckallov.  Pilotit  kolaudator,  majorit  shtatshkurter  Sozin  (  ata  qe  kane  kaluar  nga  ajo  shkolle  e  kane  njohur),    i  kishin  vene  detyren  ti   bente  proven  ne  ajer  nje  aeroplani  mesimor,  te  tipit  Mig – 15,  te  cilit   i  ishin  kryer  disa  punime,  ne  oficine.  Tekniku   i  avionit ( jo  fluturues),  mbasi   i  kishte  bere  avionit  te  tij  gjithe  pergatitjet  dhe  kontrollet  para  fluturimit,  iu  paraqit  Sozinit,  dhe   i  zgjati  doren,  per  te  firmosur  ne  fleten  e  kontrollit;  Sozini,  me  dashamiresi   i  tha: “Villaz na samoljotje,  pozhalluista”! qe  do  te  thote:  ( hip  ne  avion,  te  lutem).  Atehere,   tekniku  tha:  “Razrjeshitje,  provjerit   jeshjo raz”!  dhe  ashtu  beri;  e  kontrolloi  edhe  nje  here  avionin,  pastaj   hipi.  Me  kete  nuk  kam  per  qellim  te  bej  diferencen   mes  profesioneve,  por te  sjell  ne  vemendjen  tuaj,  se  vajtja  e  Ganiut,  ne  ajer  se  bashku   me  piloted,  duke  e  ditur  se  avionic   ishte   i  goditur  me  dy  predha;  eshte  vetedije  dhe  trimeri;  tjeter  emer  nuk  ka.  Veprimi   i  tij   i  ve  vulen  e  afirmimit  karakterit  trimeror  te  tij  e  nuk  le  shteg  per  ekuivok  ne  interpretim.

Ne  jeten  aktive   te  Gani  Progonatit  sjellja  trimerore  nuk  eshte  e  rastit,  por  nje  fill  qe  pershkon  tejembane   jeten  e tij.  E them  kete  nisur  nga  faktet  e  thjeshte:  Gani  Progonati  u  lind  e  u  rrit  dhe  u  burrerua  ne  nje  truall  ku  burreria  dhe  trimeria  mekohen  qysh  ne  djep.  Gjyshe  Rabihana  dhe  Nene  Hatixheja,  duke  e  tundur  djalin  ne  djepen  prej  druri   i  kendonin  ninulla  ku  krye fjale  ishte: “ Ngjafte  nga  rrenja”! “ U  befsh  si  te  paret  e  tu”  etj.   Po  cilat  jane  rrenjet  e  Ganiut  dhe  paraardhesit   e   tij?  Udha  te  shpie  ne  Progonatin  malor  nga  ku  Ai   ka  prejardhjen.  Ai  truall,  dhe  e  gjithe  treva  jane ” te  mbjelle”  me  trimeri  e  me  heroizma.   Ne  mallet  e  thepisur  qe  harkojne  ate  treve,  rriten  shqiponja  e   i  kendohet  vetem  Atdheut  dhe  trimave  me  flte.  Ne  rrembat  e  tij  rrjedh  gjak  trimash  te  cartur  e  Ganiu  nuk   mund  te  jete  ndryshe.

Jeta  nuk  e  ka  perkedhelur  Gani  Progonatin;  perkundrazi,  ajo  eshte  deftuar  e  ashper  me  te.  Jeta  e  Ganiut  nuk  ka  ecur  si  ne  vaj  por  ka  kaluar  neper  nje  “ lufte”  e  ne  perpjekje  pa  numer  per  te  fituar  dije,  per  t’u  aftesuar  e  per  tu  rritur  ne  profesion  si  dhe  per  tu  perballur  me  veshtiresite,  duke   i  pare  ato  ne  sy.  Gani  Progonati,  nuk  eshte  rritur  e  maturuar    i  perkedhelur  nga  fati  e  si  kungulli  ne  gardh,  por  Ai   i  ngjan  nje  lisi  me  dege  shume  e  me  rrenje  te  forta,  ne  token  meme.  Le  tu  referohemi  disa  detajeve  te  thjeshta  te  jetes  te  tij.  Ganiu,  vertet  nuk  eshte  shquar  si  futbollist  cilesor,  por  ai  eshte  aktivizuar  ne  pozicionin  e  mbrojtesit,  gje  qe  kerkon   te   jesh   i  guximshem  e  te  perplasesh  me  tjetrin  qe ke  perballe  e  te  sulmon.

Ganiu  u  rrit  mes  trimash  e  perftoi  prej  tyre  burrerine  dhe  trimerine,  te  cilat  nuk  ti  fal  njeri.  Ne  Regjimentin  e  Rinasit,  ku  Ganiu  sherbeu  per  shum  vite,  trimerine  e  ndeshim  kudo,  ne  cdo  hap  e dite  per  dite.  Ajo  ndodhet  kudo  e  eshte  sheshit.  Cdo  sherbim  qe  siguron  fluturimet,  pavaresisht  se  nuk  cohen  te  gjithe  ne  ajer,  nuk  mund  te  kryhet  pa  qene  trim.  Te  leshosh  aeroplanin  ne  ajer,  duke  garantuar  suksesin  e  tij,  qe  me  pare,  nuk  eshte   vec  trimeri.  Po  veprinmi   i  tij  me  iniciative,  per  te  siguruar  nje  siperfaqe  banimi  ku  te  strehohej  familja  e  tij,  me  vetegjyqesi,  a  nuk  defton  trimeri?  Nuk  mjaftojne  vetem  keto;  Gani  Progonati  ka  kurajon  te  te  veshtroje  ne  sy  e  te  ti  thote  te  vertetat  ballazi, pa  iu  dridhur  qerpiku.  Rasti  me  avionin  An – 2  me  numer  anesor  21,  mendoj  se  u  ve  vulen  te  tera  thenjeve  per  karakterin  e  tij  burreror  e  trimeror.  Une  them  se  ishte  trimeri;  ndonjeri  mund  ta quaje  dhe  aventure;  kjo  nuk  ndryshon  asgje,  ne  karakterin  e  tij.  Ti vecojme gjerat: Ganiu e dinte defektin, e pergatiti avionin dhe u ngrit ne ajer sebashku me pilotet. deri ketu kemi te bejme me trimeri. Mirepo ne fluturimin e dyte u ngrit ne ajer sebashku me te birin. ketu kemi kaperxim te trimerise dhe anim nga kokeshkretia. Kam   edhe  me:  Ganiu,  duke   i   njohur  rreziqet  qe  percjell   e  kapercen  nje  pilot,  influencoi  qe,  i  biri,  Altini   u  be  pilot.  Fakti  qe  ne  aviacionin  tone  jane  te  rralle  ata  pilote,  specialist  apo  teknike avionesh  qe  e  kane  bere  kete.  A  nuk  eshte  trimeri  edhe  ky  qendrim?  Patjeter  e  pa  medyshje.

Mendoj   ta   kerkojme   trimerine   atje   ku   eshte,  e  si  na  shfaqet  ajo,  pa  qene  nevoja  ti  sajojme  apo  ti  ekzagjerojme  rastet.  Ka  ardhur  koha  te  qendrojme  larg  qendrimeve  standarte  e  klisheve,  sipas  te  cileve,  trimeria  kufizohet  shume  mbasi  kerkohet  ne  disa  terrene.  Kur  ne  nje  mbledhje,  analize,  takim  etj.  ku  kerkohet  mendimi   i  sejcilit,  ai  qe  ngroh  karrigen  e  gerrhin,  pa  ia  degjuar  njeri   zerin,  nuk  mund  te  jete  trim.  Ushtari  ne  vendroje,  shoferi  ne  timon,  operatori  prane  ekranit  etj.  etj.  te  gjithe  kane  fushe  ku  mund  ta  shfaqin  trimerine.

Ne  aviacion  trimerine  e  ndeshim  ne  cdo  pllake  te  levizjes   neper  aerodrome,  apo  ne  gumezhimen  e  avioneve  qe  ngrihen  e  ulen,  me  uterime  te  madhe.  Duke  qene  sheshit,  trimeria  kalon  nga   tek  tjtri  dhe  merr  permasat  e  nje  epidemie  qe  perhapet  me  shpejtesi  marramendese.  Jeta  aktive   e  Gani  Progonatit  eshte  nje  shembull   i  mire  qe  na  defton  si  mund  mbahen  lart  traditat  e  mira  te  vendit  e  te  popullit  tone,  pa  perfillur  moshen  apo  gjendjen  sociale.  Ai  ka  ditur  e  ka  mundur  ti  mposhte  veshtiresite  dhe  pengesat,  fale  karakterit  dhe  vendosmeris  te  tij  per  tu  marre  shembull.

  • I  uroj  Gani  Progonatit,  jete  te  gjate,  te  shendetshm  e  te  paqte!

Shkrojti  Niazi  Xhevit  Nelaj                Ne  Tirane,  Dhjetor  2018  –  Janar  2019

One thought on “Ganiu i progonatë”

  1. Rrofsh i dashur Nijazi! Të lumtë pena dhe mendja për këto jetëthurje kaq të bukra që na jep për miqtë tanë.
    Gabiun e kam patur dhe vazhdoj ta kem shok të mirë por dija shumë pak për të.
    Do të lutesha të ndreqësh njëgabim fare të vogël që s’ja prish bukurinë shkrimit por për ata që nuk e njohin, duhet ndrequr. VITI 1966…

    “N e v e n d t e e p i l o g u t
    Me 31 janar te vitit 1966, kur sapo kishte mbushur 49 vjec e ishte ne kulmin e pjekurise dhe te aftesive fizike, Gani Progonatin e nxorren ne asistence, …”
    Faleminderit mik i mirë. Pres shkrime të tjera po kaq tërheqëse dhe me vlerë.

    Agimi

Comments are closed.